rwon bogu z Smoleńskiem«; »porwan Pilatowi«, pisze wokabularz 1537 r.«; »porwoniżeście bogu, moja droga młodzi«.
posag, posażny, wyposażyć, jedyny (oprócz sięgania) ślad prasłowa, ogólnego na Litwie, segti, sagyti, ‘przypinać’, saga, sagtis, ‘klamra, spinka’, ind. ā-sadż-ati, ‘przypina’, sandżajati (to samo, z tą nosówką co i w naszem sięgać) staropers. fra-handżati, ‘zawiesza’, celt. sagum, ‘ubiór wojenny’ (przejęli Rzymianie, sagum, w przeciwieństwie do togi; u nas w 17. wieku nierzadko to powtarzali Potocki i i.). Gdy młoda przy obrządku weselnym »sięgała« (za rękę) młodego, przy tej to scenie dramatu weselnego składali jej rodzice co jej samej dawali, i stąd oznaczał posag jej ‘wyposażenie’; widoczne to w cerk., gdzie posag, posagati i sagati stale o ‘wychodzeniu zamąż’ się używa: kobieta sagajet, nigdy mężczyzna; na Rusi, Malej i Białej, posah nazywa się dotąd ‘miejsce, gdzie młoda siedzi podczas obrzędów ślubnych’; później i posad z tego mylnie zrobiono.
post, pościć, paszczać, postny (i pośny), postnik; sposnikować, ‘sprzątnąć, zjeść’; ogólnie słowiańska pożyczka, w 8.—9. wieku przejęta od misjonarzy niemieckich, z niem. Fasten (staroniem. fasta).
postać, dziś tylko ‘postawa’, jak już r. 1500, ale w 14. i 15. wieku ‘rodzaj, pokolenie, naród’, zawsze tak w psałterzu (‘tribus’, ‘natio’); p. stać; postaw sukna ma łokci 32; prasłowo; u nas do sukna ograniczone, ale postawiec znaczy nam, jak i Czechom, ‘materję’; częste w biblji: »modre postawce« (»jedwab modrej barwy«, u Leopolity), »z postawca czyrwonego«, »jiż w postawcoch chodzą« (‘purpurati’; »książęta«, Leopolita). R. 1500 »jedwabny postawiec« za ‘karmazyn’.
postrobić, ‘posilić’, postrobieństwo, ‘posilenie’, w psałterzu (»pozdrowieństwa«, »posileni«, w puławskim, co już słowa nie znał); prasłowo; p. strobić.
postronek, p. strona; czes. postranek i prostranek, na Rusi i postromka (niekoniecznie z polskiego).
pościela, już 1500 r. pościel, jak dzisiaj; postłanie w psałterzu; p. słać, ścielić.
pośladek, ‘tyłek’, pośledni, ‘ostatni’, pośledzej, ‘później’; p. ślad; »z przodku i na pośladku«; i o ‘potomstwie: pośladki, biblja (»potomstwo«, Leopolita), pośledni i pośledniejszy, biblja (»potomkowie«, Leopolita).
pośrzatnąć, ‘spotkać’, w biblji: »pośrzatł je« (»potkał się z nimi«, Leopolita), »jegoż gdyż possrzadł«(!), »w pośrzacenie(!) nam« (»przeciwko nam«, Leopolita), »w pośrzacaj Panu« (»na potkanie«, Leopolita); »pośrzatła jesta jemu«, psałterze (»zabieżały sobie«, r. 1532); p. śrzatnąć; u nas zapomniane; postrzetnouti u Czechów.
poszurny, posurny, p. szurny.
pot, pocić się, spocony; prasłowiańskie, u wszystkich Słowian tak samo; wywodzą z *pok-t, od piec (p.).
potukać (psom), od wołania: tu, tu! (w Ezopie).
poturać, ‘pomiatać’, p. terać, tyrać.
potwarz, potwarzać, potwarca, od 14. wieku ogólne; prasłowo; cerk. potwor, serb. potwora (to samo); p. twór; tu i potwór.
powerek, r. 1532 powyrek, ‘drąg do noszenia wiader, koromysło’, czes. powerek i powereń, p. werek.
powiat, powiatówka; tylko u nas,
