dwa plachy«, Rej; z czes. plech, z niem. Blech; zdrobniałe pleszki, ‘szyny na ramiona i kolana’; w 16. wieku pleszek i nazwa ‘kaftana bez rękawów’.
pleć; dziś plewić, nowa postać, podobna jak mielić, p. mleć; oba czasowniki są nieco zgodnej odmiany: pielę, pielesz, pełł, pełty, chociaż mleć z *miel-ti, ale pleć z *plew-ti poszło; niegdyś: plewę, plewiesz i t. d., jak jest jeszcze w cerk., plěwą, i w rus., połowu (obok polju, wedle połot’). W 16. wieku plenie, ‘plewienie’; plewidło, Potocki. P. plewa.
plemię, plemienny, z *pled-mię; p. płód, w innej wokalizacji.
pleń, pleni, plenny, p. plon.
pleść, plotę, plecie; plotki, ‘loki, włosy zaplecione’, przeniesione, jak samo pleść (»co pleciesz?«), na ‘gadaninę’ (por. klatki); z samogłoską o: płot, t. j. ‘plecionka’; częstotliwe zaplatać itd., przeplataniec; pleciuga itp. Inne urobienia: pletliwy, plotkarz, itd. Przed t wypadło k: łac. plecto, niem. flechten i falten, Flachs; pierwotne k w grec. plekō, ‘plotę’, plokamos, ‘loki’, łac. plico i duplex (duplikat), ‘złożony’. Brak tego pnia w litewskiem. Tak samo u wszystkich Słowian: cerk. pletą, itd.
plesz, ‘tonzura księża’, przezywana w 17. wieku koroną (cerk. plěsz, plěsziw, ‘łysy’), do tego zgrubiałe, jak i w czeskiem, plecha, plechowacz, pogardliwie o ‘księdzu’; pleśń, od koloru nazwana, w cerk. ‘mól’, u innych Słowian jak u nas; pleśniwy, o sierści, maści końskiej (wyborowej), pleśnieć (o rzeczach); prasłowo, przynajmniej co do pnia: peles, ‘siwy’ (brak go u nas) i plěs-. Tak samo w lit., pelēsiai i pelējai, ‘pleśń’, pelēti, ‘pleśnieć’, i plēkti, ‘pleśnieć’, stąd nazwa ‘myszy’, pelē; pałszas (p. płowy), ‘siwy’, prus. poalis, ‘gołąb’. Tu łac. pallēre, ‘blednieć’, pallidus, ‘blady’; nazwy grec. i łac. ‘gołębia’: peleja(s) i palumbes; ind. palita-, ‘siwy’, grec. polios, ‘siwy’. Inni łączą nazwę plesza, ‘łysiny’(i w lesie, nietylko na głowie), z lit. plikas, ‘łysy’, i plynas, ‘bezdrzewny, wolny, równy’, pleinē, ‘równina’. Por. płowy.
plewa, w 17. wieku (a dziś u ludu) powszechnie plowa; »darmo plewy wiać«, o ‘bzdurzeniu’; plewić, plewidło, plewnia, plewiarka; prasłowo, por. wyżej czasownik pleć; cerk. plěwa, plěwel, ‘kąkol’, i tak u wszystkich Słowian (postać pierwotna *pel-wa, rus. połowa); litew. pelūs, ‘plewa’, pelūdē, ‘plewnia’, prus. pelwa, ind. palāwās, ‘plewa’ (liczba mnoga), łac. palea.
pliszka, pliskwa w 16. wieku, dziś u ludu plistwa, nazwa ptaszka i zabawy chłopiąt (z drewienkami); u innych Słowian pliska, jak u nas r. 1500, u Cygańskiego r. 1584 zawsze tak, a dopiero drugie wydanie daje pliszka; u nas i indziej i plizga, w rus. plizgawica i plizdawica (zg i zd mieniają się nieraz); nazwa ptaka od ‘barwy siwej’?
plon, ‘łup, zdobycz, zysk’, ‘żniwo’ (»plon niesiemy, plon«, refren pieśni dożynkowych); plenić się i plonować, o ‘obradzaniu obfitem’, »plenne zboże (lub rola)«; »niech się ród twój pleni«; ale i plenić, ‘zabierać plon, łup, brać do niewoli’: »odzienie, w którem pleniona była« (tak stale w biblji: »będę w plon a w łup«, nawet plonnik, ‘łupieżca’; i w psałterzu plony: ‘łup’). Prasłowo; w cerk. i u innych Słowian przeważnie tylko o ‘łupie’: plěn, ‘niewola’, plěniti, ‘brać w niewolę’,
