gólniej, powszechny; twierdzą, jakoby od Finów Ruś go przejęła); wszelakie opłaty, kunne, kunica, od tych skórek nazwano (ale kunka czy kumka, nazwa ‘dziewczyny’, innego pochodzenia). W tym samym celu łamano pierścionki złote (stąd przy zaręczynach mąż kupuje żonę, więc pierścień jej wkłada) i naramienniki, bugy, srebrne, albo odrębywano od sztaby kawałki na miarę należną (stąd nazwa rubli; podobnie niem. schilling, choć ten od kruszcu rznięto; i skórki, mordki, łebki, odrzynano, stąd starorus. rězań). Zczasem wyparł kruszec (miedź, srebro, złoto) wszelką inną »monetę«, a jej kształt okrągły każdy inny. Wyższości kultury niemieckiej dowodzi, że wszelkie nazwy monet, denarów itd., Słowianie od Niemców przejęli, p. pieniądz (niema tego słowa u Gotów), szeląg, cęta (słowo wyłącznie gockie), skot; pomijam późniejsze liczne pożyczki; pierwotną nazwą była tylko grzywna (p. grzywa). Pieniążki służyły ozdobie, u ucha, lub nanizane około szyi; przechowywano je w kalecie przyrodzonej, w mosznie. Do bicia własnej monety srebrnej przyszli Słowianie w 10. wieku, najpierw Czesi; od nich wyszły na całą Europę grosze, z końcem 13. wieku. Najpospolitszą nazwę pieniężną, moneta (franc. monnaie, ang. money, i t. d., por. portmonetka), wprost z łaciny, a myńca, menica, z niem. munizza, Münze, zawdzięczamy czystemu przypadkowi (jak np. nazwę »fiakrów«): rzymska menica znachodziła się bowiem w świątyni Juno Monēta, przezwanej tak nie od upominania (łac. monere, skąd nasz monitor, admonicja, ‘upomnienie’), jak wywód ludowy twierdził, lecz od jakiegoś rodu etruskiego. Na Rusi są w obiegu nazwy ze Wschodu, np. diengi, ałtyn i i., ale ani ruble z rupi perskich (p. rubl), ani kopiejki od jakiegoś tureckiego słowa nie wyszły; kopiejka przezwana w 15. wieku od kopji, ‘włóczni’, na niej wyrażonej: »(w. ks. Iwan III) uczini znamia na dieńgach, kniaź wielikij na konie a imieja kopje w ruce, i ottole prozwasza diengi kopiejnyje«. Na Bałkanie panują nazwy greckie i tureckie, aspri, pari, i inne.
pienka, lub pieńka, druga nazwa ‘konopi’, dziś głównie ruska, ale czy to zawsze tak było?; ptaszek od konopi przezywany po łac. canapeus, po niemiecku Hänfling, od Hanf, ‘konopie’, u nas pienka (obok szczygła), a jest i pienica, pianka, pisana i piąka (»piąnką i kulig« r. 1594), czes. pienice, ‘sylvia’, i pienkawa, ‘fringilla’, niem. Fink. Nazwy te nie wychodzą, zdaje się, poza zachodnią Słowiańszczyznę (węg. pinty, pintyoke, z niem. czy z czeskiego ?). Ważnem pozostaje świadectwo drugiej nazwy ‘konopi’, łączącej się nie z Finami, lecz z Indją-Iranem (bang); czy z nazwy ptaszej sądzić, że niegdyś nie ograniczała się Rusią, ale dalej na Zachód sięgała?
pień, pniak, (wysoko)pienny (o róży, lesie); częste w nazwach miejscowych, Pniewo i t. d.; zbiorowe pniewie; zdrobniałe pieniek zamiast pniek; prasłowiańskie; cerk. pĭń, serb. pań, czes. peń, itd.
pieprz, pieprzyk, pieprzny, opieprzyć, z dawnego (w 15. i 16. wieku) pierz, pier(z)ny, pier(z)nik (niem. Pfefferkuchen) i piernikarz; pierwotna postać była: *ppierz (pierz), pieprza (cerk. pĭpĭr’, serb.
