słowień. pecza, ‘troska’, czes. pécze, rus. piecza.
pieczara, niby bezpośrednio od pnia piek- z przyrostkiem -ěr-, por. moczar; inne słowiańskie języki uprawniają jednak postać *piecera: cerk. pesztera, rus. pieczery (słynne lochy - podziemia kijowskie, stąd: pieczerskij monastyr); od piec, jak np. czes. mezera od meze; pieczarka, ‘grzyb rosnący w pieczarze’. Więc może to raczej ruskie słowo, jak sioło i inne, w 16. wieku przejęte: »pieczarami z ruska zowią lochy podziemne«, mówi autor 17. wieku wyraźnie; słowa używa też S. Twardowski o »pieczarach złotych Meksyku«.
pieczęć, pieczątka, pieczętować, opieczętowany, pieczętarz, z mylną nosówką; pierwotne *pieczać (jak w cerk. i rus., z czego Niemcy Petschaft przejęli), ‘znak wypalony, wypieczony, piętno’, przybrało n (wedle liczniejszych słów na -ęć, -ędź ?), a *pieczanć musiało przejść w pieczęć, bo u nas każde dawne an, ą, w ę się odmienia. P. piec.
pieczołować (się), ‘starać się, troszczyć, dbać’; pieczołowity, ‘troskliwy’; zamiast pieczałować, istniejącego jeszcze w biblji, od prasłowiańskiego peczalĭ, ‘troska’, z *pekělĭ, od pek-, p. piec się (pod piecza).
piega, ‘plama (na twarzy od słońca)’, piegawy i piegowaty; prasłowiańskie, cerk. pieg, ‘pstry’; powtarza się w poćpiega (lub poćbiega), ‘żona napędzona’, zapomnianem od 15. wieku.
piegża, nazwa ptaszka, od r. 1472; od pieg-, z rzadkim przyrostkiem -ża; por. czes. rus. pigalica (nazwa ptaka).
piekło; postać słowa i rodzaj jego niepierwotne; było niegdyś rodz. męskiego: pkieł (przymiotnik: pkielny; potok Pkielnik r. 1254), drugi przypadek: piekła, co przeważyło (piekielny zamiast pkielny; potok Piekielnik); rodzaj nijaki dostał się mu prawdopodobnie wedle niebo; męskie pkieł było jeszcze w 15. wieku ogólne; pkieł, cerk. pĭkŭł, znaczył ‘smołę’, ale chrześcijanie, Grecy, Niemcy i i., ‘smołę’ i ‘piekło’ tem samem obzywają słowem; u Serbów do dziś paklina ‘smoła’, pakliti ‘smolić’; jest i cerk. picĭł, ‘smoła’. Niem. Pech (przejęte jako pieka do Rusi, kaszubskie pikarnia, ‘buda smolna’) wyszło z łac. pix. W staroniemieckiem pech ‘piekło’ oznacza, więc używanie naszego pkieł w tem samem znaczeniu polega na prostem tłumaczeniu; ale sama nazwa ‘smoły’, z odrębnym przyrostkiem (-ł), czy także pożyczka?; pożyczone z niem. jest napewne lit. itd. pikis; grec. pissa, ‘smoła’, ‘piekło’, z *pikja, łac. pix (pień pi-, przyrostek -k ?). U Słowian zachodnich, inaczej niż u Serbów, pkieł - piekło już tylko nazwa ‘djabelstwa’, ale nasze zapieklić, zapieklony, ‘zatwardziały (w grzechach)’, stałe w 15. wieku, wskazywa jeszcze na znaczenie »smolne«. Pojęcie »piekła« było Słowianom zupełnie obce, więc same obce dla niego nazwiska: hela z niem. Hölle, ad (ruski) z grec. hāidēs, jak i sotona i dijawoł.
piekut, raczej pikut (mazowieckie psikut), ptak ‘kszyk’, nazwany od pikania (głosu), jak i pika (narzeczowe, dla ‘kurki wodnej’); w słowniczku poznańskim (z r. 1500) i piekuta, ‘nędzna chałupa’; piektać (por. miejscowości Piekcin, dziś Piechcin; Piktowo) powtarza się i w ruskiem dla głosu (piektat’), ale pik-
