pacierz, ‘ojczenasz’, ‘paternoster’; w liczbie mnogiej, pacierze, także ‘koronka, różaniec’, i ich ‘gałki, na których pacierze liczą’; paciorki, to samo, dziś ‘koraliki itp., nawlekane na nitkę, do wyszywania’; pacierz i ‘kręgosłup’, »stos pacierzowy«, dla podobieństwa tak nazywany; wszystko z czes., od pierwszego słowa łacińskiej modlitwy Pańskiej, Pater noster; przejęte w 10. i 11. wieku, dlatego t zmiękczone, jak np. w łacina.
pacwa, ‘dziwoląg’, dziś tylko narzeczowe: ‘licho’, »tam do pacwy!«; napacwić się nad kim, r. 1570.
pacyna, paczyna, narzeczowe; od 13. wieku począwszy tylko pecyna (r. 1254: »czrzan cum pecina«, r. 1286 mylnie petina, o ‘grudach soli’, r. 1242 ‘duże »porcje« soli’, zwane pecyny i korce), ‘grudka zeschniętej ziemi lub gliny’, ‘glina odkruszona z pieca’; pecen, pecynek, na Śląsku ‘bochenek chleba’, żywcem przejęte z czes. pecen, ‘bochen’; peckę podkłada cieśla pod węgły, a to zdrobniałe od pca (p. pecka, ‘pestka’). Trudność sprawia twarde e; czeskie pecen odnoszą do pieca, nasz pecen byłby więc pożyczką, ale pecyna? Wobec świadectw z 13. wieku a w pacyna nie pierwotne, pod wpływem niem. pacy?; peckać i packać się, ‘babrać’, czes. packati, (a jest i u nas paćkać, p.), może odmienne (?); tu i pacwa (p.).
pacześ, paczoski, ‘zgrzebie’, ‘co się z konopi wyczesza’, pacześny, ‘zgrzebny’; p. czesać.
paczyna, paczyć, p. opak; do dziś zowią Kaszubi ‘krótkie wiosło’ paczyną; paca, ‘ster na tratwie’ (Potocki), chyba odmiana tego słowa (c zamiast cz?); czes. paczina, ‘wiosło’; u nas od 15. wieku ogólne.
paćkać, peckać, ‘walać, mazać’, niby od pacania mularskiego (p. paca), ale raczej dźwiękonaśladowcze, t. j. bez etymologji; u Czechów paczkati i packati se, w tem samem znaczeniu.
pad, padę i padnę, paść, padać; złożenia ze wszystkiemi przyimkami; rzeczownikowe: napaść (napastować), »do upaści«, przepaść, przepastny; upadek; spadek (spadkobierca), spadzisty; napad; odpadki; przypadek (por. łac. casus od cadere, niem. Fall, fallen, i w gramatyce), wypadek (por. niem. Ausfall); padalec (por. bywalec i i.) i padawiec; padło, padlina; opady (»deszcz pada«; obce to innym Słowianom, np. Rusi, gdzie deszcz »idzie«); paść, pastka, ‘łapka’; paszcza, i o ‘otchłani’, i o ‘pysku’ (jak czeluść); paduch, ‘kaduk’, ‘padaczka’, w 16. wieku ogólnie o ‘łotrze, nicponiu’, por. czes. padouch (‘co z szubienicy spadł’, ?); padź, ‘rosa miodowa’; padalica, ‘zboże samosiewne, co opadło’; listopad i padolist, nazwa miesiąca. Narzeczowe odniepaść (p.). Prasłowo; awest. awa-pasti, ‘spadnienie’. Brak go na Litwie, mającej zamiast niego pulti = niem. fallen, prus. au-palai, ‘znajdzie’, t. j. ‘napadnie na coś’, czego znowu Słowianom brak zupełnie.
padwan, padwanek, taniec, włos. padoano, od miasta Padwy; ‘pieśń miłosna, śpiewana do tego tańca’: »padwan o mojej dziewczynie«; zbiory »padwanów«, t. j. ‘pieśni’, od r. 1610—1685 co raz wychodziły.
paik, pajuk, ‘laufer, pokojowiec’, w 17. i 18. wieku, z turec., a to z pers. peik, ‘posłaniec’.
pająk, pajęczyna; prasłowiańskie; u innych Słowian bez j: rus. pauk, pautina, czes. pawouk. Złożone
