mują Słowianie przyrostek -ika, poza niemi stale go w -ica odmieniając); osina; pierwotne osa po nazwach miejscowych, jak Osowo itp., i u Łużyczan; u Bułgarów i na Bałkanie jasika (por. jesiory obok ości, pod oś). Z osą-osiką zaszło to samo, co z osą (p.), t. zn. przed s wypadło p; niem. Espe (dawne aspa) przestawiło ps w sp-; lit. apusze i epusze (prus. apse) dzielą p-s, niby przyrostkiem jakimś, ale słow. i niem. postać słowa przeczy temu.
oskard, oskarda (Potocki), ‘kilof’; prasłowiańskie, od pnia skerd-; z wokalizacją o: skord-, w skródzić, skródlić (p.), ‘ciąć, łamać’; lit. skerdżiu, skersti, ‘rzezać (świnie)’, skerdēti, ‘pękać (o skórze)’, suskirdusios, ‘popękane (ręce)’, skardyti, ‘ubijać (ziemię)’; z tą samą wokalizacją co oskard: skurdus, ‘bolesny’; prus. skurdis, ‘oskard’, jest pożyczką z polskiego, jak znaczenie dowodzi (ur pruskie w pożyczkach odpowiada stale naszemu ar, por. kurwis z karw). Przytaczają i niemieckie słowa, anglosas. skort, ang. short, ‘krótki’. Czeskie oszkrd, z szk, bo u Czechów szk zamiast sk, szczególniej w nagłosie, stałe.
oskoła, ‘sok drzewny’ (mianowicie brzozowy), Stanko 1472 r. miazgę i oskołę za jedno kładzie; pień skel- (rus. szczel, szczełog, ‘ług’,?) i skol-; jeżeli jednak oskoła od ‘nacięcia’ (drzewa) przezwana, wtedy należy do innego pnia skel-, ‘rozszczepiać’, i odpowiada lit. skała, ‘szczepa’, naszemu szczelina, rus. szczel.
oskoma, oskomina i oskominy (»na zębiech«, od kwaśnych jagód, jabłek); około r. 1500: »(zęby nasze) oskomiały albo zmertwiały«; z oskomieć: oskomleć (ml z mj, por. niemowlę); to jedyne pierwotne znaczenie; dalej mówią: »mieć oskomę na coś«, ‘połykać ślinkę’, ‘łaknąć czego’, u wszystkich niemal Słowian tak samo; Czesi nawet oskominy na laskominy przewiedli, niby do ‘łasowania’. Nierównie rzadziej bez o: skoma, skominy. Pień skem-, skom-, o ‘bólu, wywołanym przez nacisk’, rus. szczemit, ‘boli (serce, głowa)’, nasze szczmić, ‘ściskać’; p. szczmić i skąpy.
osła, osełka, p. oś.
osłodczyć; dziś tylko osłodzić w obiegu, ale w 14. i 15. wieku »poczty (‘ofiary’) osłodczone« (osłodzone, w psałterzu puławskim).
osoba, osobowy, uosabiać, osobisty, osobny, odosabniać się, »na osobności«, osobnik, osobliwy. Słowianin urobił od zwrotu o sobie (samym) przysłówek osob’, ‘osobnie’ (jak tyle innych podobnych, por. opięć, przybiel, itp.) podczas spólnoty, a później każdy język z osob’ dalsze wywodził; podobnie łac. persona (z per se, t.j. ‘dla siebie’). Czasownik osobić, ‘przywłaszczyć’; osobie, ‘osobno’, biblja, może wedle czeskiego.
osoczyć, ‘oskarżyć’, osoczca, ‘oskarżyciel’, w biblji; »osoczyli mię niewinnie«; częste u Biernata: »tam soczenie obnażono«, t.j. ‘oskarżenie objaśniono’; z jego: sokiem, ‘oskarżycielem’, drukarz w 16. wieku zrobił: skokiem, nie rozumiejąc już słowa; sok (u Czechów w 12. wieku zapisany) właściwie ‘obmówca’, od pnia sek-, sok-, ‘mówić’, lit. sakyti, ‘mówić’, seku pasaką, ‘mówię bajkę’, grec. ennepe (pierwszego wiersza Odyssei), ‘powiedz’ (z en-seq-e), łac. inseque (to samo), niem. sagen, Sage (= lit. pasaka, ‘bajka’). Jest jednak drugie osoczyć (np. zwierza w lesie), osoka, ‘obława’, osocznicy,
