zrzedniały’, niby ‘przerzedzonym’); p. rzadki; ob- zmniejsza znaczenie.
obrzęd, obrządek, p. rząd. Jeszcze w psałterzu obrządzać, obrządzenie, znaczy ‘dysponować, zarządzać’, więc »obrząd swój«: 'to, co zadysponował, zarządził’; ‘disposui testamentum’ tłumaczą oba psałterze: »ułożył jeśm obrząd«, ale Wróbl: »zrządziłem zakon«; zczasem nabiera to znaczenia wszelkiego ‘ustalonego zwyczaju, obchodu’ (łac. ritus) i ‘ceremonji’ (tak w czeskiem szczególnie, por. rus. obrjad). Pierwszy przypadek dawniej obrząd, nie obrzęd.
obuch, obuszek; obuszkować; służył dawniej jak nam laska, nie wychodziło się bez niego; bito nim także; pierwotnie: ‘ucho siekiery lub topora’; wyłącznie nasze słowo i czeskie, od ob- i ucho.
obuć, obuwie, zuć. Prasłowo dla ‘wdziewania i ściągania odzieży, głównie obuwia’; łacińskie induere i exuere, lit. ap-auti, ‘obuć’, isz-auti, ‘zuć’, autas, ‘onuca’. Piszemy dziś obuwie, może i z myślą o butach (ludowe wedle tego: przebuć; zuć urasta podobnie w osobne słowo, i mówimy powszechnie wyzuć, wyzuty, albo zzuć, powtarzając ten sam przyimek, bo z-uć, ob-uć nie uchodzą już za złożenia); psałterze i biblja mają wyłącznie: (ta) obow, »obow moję«, i to jest pierwotne, nie obuw, chociaż wszystkie języki słowiańskie, nawet cerk. i czes., tylko obuw znają; że nasza dawna obow poprawna, dowodzi lit. awēti, ‘być obutym’, i awałas, ‘obuwie’. P. onuca, u-zda.
obyczaj, obyczajny, obyczajowy, wraz z obyknąć, obykł, prasłowiańskie złożenie z ob- i wyk (p.); por. zwyczaj (przyrostek -ěj, ten sam); powtarza się u wszystkich Słowian.
ocel, ‘stal u podkowy’ (‘podkówka’); »konia na ocel ukować«, »stalne ocele«, »na ocel«, ‘twardo, hartownie’, częste u Reja, w 18. wieku zapomniane; Czesi zachowali ocel dla ‘stali’ w całej pełni; pożyczka to prasłowiańska z niem. dawnego ecchil, a to z łac. acuale; cerk. ocěl.
ocet, octowy; prasłowiańska pożyczka z goc. akeit z łac. acētum, gdy inne niem., dawne ezzīh, dziś Essig, przestawką (niby z łac. *atecum) powstało; cerk. ocĭt; nazwa łac. od aceo, ‘kwaszę się’, do acer, ‘ostry’ (o smaku).
ochabić, ‘unieść, porwać’ (p. chabina), rus. chabit’, ‘porwać’, ochabień, rodzaj dawnego ‘kontusza’, cerk. ochaba, ‘własność, dzierżenie’, ochabiti sę, ‘wydzierżeć, wstrzymać się’, tak samo w staroczeskiem; serb. słowień. chabati se, ‘strzec się czego’, chabati, ‘pilnować, baczyć’. Por. chopić(?).
ochłap, ‘lichy kawał mięsa’ (dla psów, co go chłapią), chłapać; i otchłań, ‘pożerająca, chłonąca wszystko’, tu należy: p przed n wypadło, jak zawsze; chłonąć (całkiem co innego ochłonąć z ochłodnąć!) i chłanąć, zachłanny, wahają się nieraz; pochłonić, pochłaniać.
ochmistrz, z niem. Hofmeister; h nagłosowe stałym u naszych pożyczek trybem odpada, a ch zamiast f w pożyczkach równie częste; już w 16. wieku tylko tak; ochmistrzyni, ochmistrzować; »ochmistrzyć bez brody nie wypada«.
ochota, ochotny, ochotnik; podochocony; ochotność w biblji, ‘wesołość’; ch z chw, jak często (por. chory, choja); ochwota (tak w staroruskiem, stąd lit. akwata) jest
