Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 368.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

cerkiewna o dudce, dudach, nie wspomina, nie dowodzi niczego: oba słowa powtarzają się u wszystkich Słowian bez wyjątku (a przejęli wraz z instrumentem i Niemcy od Słowian). Wszystko inne, począwszy od trąby (chociaż to słowo prastare, całkiem jakby prasłowiańskie, w rus., czes. itd. truba) i skrzypki wraz z smykiem (smyczkiem, cerk., późne zresztą, smyczĭk, ‘skrzypek’), jako wynalazek dopiero średniowieczny (Ruś go od nas przejęła) w prarodzinę nie wchodzą. Muzyka z łacin. musica od muz greckich, o imieniu niejasnem (może to ogólna nazwa byle ‘nimf, wił górskich’). Muzyka znaczyło i ‘muzykanta’, z łac. musicus, jak kleryka z łac. clericus; w tem znaczeniu dziś jeszcze ludowe. Jedyny nasz prawyraz, to gędziec (»albo lutnik«, r. 1500); dawną gędźbę już Leopolita stale instrumentami zastąpił (biblja: »w rozliczne gędźby«; »na instrumenciech rozmaitych«, u Leopolity).

my, zaimek, prasłowo; lit. prus. mes. Składnia słowiańska: my z ojcem, ‘ja i ojciec’, rus. my s Wami, ‘ja i Pan’; tak samo z wy i i. Dalsze przypadki p. na-.

myć, »zmyć kogo bez ługu«, ‘okpić’; pomyje; mytka; myjać się, obok (u)mywać; pomywaczka; myciel (do umywania); Mycielski; mydło, mydliny, namydlić, mydlarz; mydłek, ‘głuptas’; mydlnik, ‘saponaria’, u Stanka nazwana mydło i psie mydło albo piennik. Prasłowo; prus. au-mū-snan, ‘u-my-cie’, lit. mau-d-yti, ‘kąpać kogo’, ind. mūtra-, ‘uryna’. Tak samo u wszystkich Słowian: rus. myť, moju, cerk. myją, myło, pomyję, rus. pomoi, czes. mýdlo, itd.

mylić, myłka, mylny, myłkować, omyłka; zachodniosłowiańskie; od nas i na Ruś przeszło; czes. mýliti, itd.; może por. omełsniony u S. Twardowskiego, ‘omylony’(?).

mysz, myszka, myszkować (np. o lisie); myszymysza wieża«), dziś mylnie mysi (mysi królik); myszołów i inne złożenia. Prasłowo; brak go w lit.; ind. mūsz-, grec. mȳs, łac. mūs, niem. Maus; myszka, nazwa pewnego ‘mięśnia’ (dla podobieństwa), jak łac. musculus (tak samo grec. i niem.), co przejęliśmy też jako muszkuł, niem. Muskel; ale i muszla, z niem. Muschel, również od tego musculus. U wszystkich Słowian tak samo; serb. miszomor, ruskie myszjak, ‘arszenik’.

myśl; myślić, dziś myśleć, ale zmyślić, wymyślić (por. musieć i zmusić); myśliciel; myśliwy, myśliwiec, myślistwo; pomyślny, pomysłowy, umysł, zmysł, zmysłowość. Prasłowiańskie; przyrostkiem -sl lub -tl od myd-, obocznego do mud- (p. mudzić) i mąd- (jak łyko: łączyć, być: będę, i inne), por. goc. maudjan, ‘przypominać’; myśl nazwana więc od mudzenia, ‘zwlekania’, aby nie być po szkodzie dopiero mądrym. Częste w dawnych imionach: Przemysł (Przemyśl), Siemomysł, Wszemysł, Niezamysł i t. d., Myślenice z dawnego Myślimice. U wszystkich Słowian tak samo: cerk. domysł, promysł, razmysł, myśl, itd.

Myślistwo. Sama nazwa dowodzi późnego i osobliwszego nabytku, nieznanego czasom pierwotnym, co tylko »łowiły«; my z Czechami mamy spólnie to słowo, nieznane innym Słowianom (rus. ochota, ‘polowanie’, itd.). »Polowania« naszego, sportu, nie znali Słowianie wcale; oni łowili zwierza i wytężali myśl na wsze-