przejęło znaczenie ‘kłopotu, zgryzoty’: martwić kogo lub siebie, zmartwienie; martwota. Częstotliwe umierać, z dawnego umirać; powymierać. P. mór; śmierć. Prasłowo; indyj. mar, ‘umierać’, amrta- ‘nieśmiertelny’, grec. ambrōtos (stąd ambrozja, ‘pokarm nieśmiertelnych’), łac. morior, mortuus (martwy; czy w nie weszło od żywy?), niem. Mor-d, lit. mirti (z półgłoską w bezokoliczniku, nie z pełnem e, jak u nas). Znaczenie pierwotne: ‘ginąć, niszczeć’, por. łac. mor-bus, ‘choroba’, grec. marasmos, ‘więdnienie, usychanie’. Dwojakie znaczenie słowa martwić dowodzi, że i mordować w takiem samem nie pod wpływem morzenia powstało. Złożone: mrzygłód, ‘sknera’, itd. Cerk. mĭrą, mrĕti, rus. umieret’, itd. u wszystkich Słowian.
mrzewka, mrzana, brzana, nazwa ryby, z łac. murena; i u Czechów mrzena, mrzinek, serb. mren, ale to różne ryby i nie umiem nazw ich pogodzić.
mrzeża, mrzeżna, ‘sieć na ryby’, ruskie miereża, cerk. mrěża, czes. mrzíże, już nie o ‘sieci’, ale o ‘siatkowaniu’, ‘kratach’ (w rus. o ‘haftach ludowych’; jest i rus. mierioga w tem znaczeniu); łotew. merga o ‘poręczy’, a marga o ‘pasmie’.
mrzost, mroszczyć się, o ‘tarciu się ryb’; m z n: rus. noros(t), z wokalizacją o; lit. nersz(ē)ti, narszas i narsztas (to samo); p. narościć.
msza, mszyć, mszarze, meszne (opłata), z czeskiego, co zatrzymało wyraz pierwotny słowieński, przyjęty w 7. i 8. wieku od Niemców z łac. missa, którego na Zachodzie słowiańskim ani »liturgja« grecka ani »służba« słowiańska nie zastąpiły. Złożenie żałomsza pozornie z żalem się łączy, w istocie jest to niemiecka Seel(en)messe; inne złożenie p. w kiermasz. Termin łaciński po św. Ambrożym ogólny od 4. wieku.
mścić, od msta, por. zemsta, pomsta; mściwy, mściciel; szczególnie częste w imionach, Mścisław (na Pomorzu najliczniejsze, Mszczuje, Mestwiny, Mścigniewy, Mścisze); prasłowiańskie; cerk. mĭst’, rus. miest’; przyrostek -t’; pień mĭt-, o którem p. pod mituś; msta byłaby dosłownie ‘odwetem’.
mucha, muszka; złożenia: muchomor, muchołówka, muchotrzew (muszetrzew i muszczec u Stanka), dla ‘stellaria’, którą wedle łaciny i gwiazdnicą tłumaczą; z półgłoską: mszyca (por. rus. moszka), o owadach; muszki na twarzy nalepiały damy w 17. i 18. wieku wedle mody francuskiej (mouche); »muchy się roją w głowie« (o ‘szalonym lub złym’, już u Reja), jak franc. »la mouche monte à la tête«. Prasłowo; lit. muse, łac. musca (= moszka), grec. myīa, i t. d.; nasze u z dyftongu; tak samo u wszystkich Słowian; w biblji raz zamiast »łona« męskiego.
muchajer, muchair, mochajer, ‘materja turecka’, franc. mohair, moire.
muchry, u Reja, ‘strzępki’, z rus. muchor, mochor (to samo), p. moszna. Nie stoi w związku z machramą, bachromą, ‘obwódką’, ‘frędzlą’; to jest tureckie.
mudzić, ‘zwlekać, przykrzyć’, zmudzić, zmuda, zmudny; w języku pisemnym mylnie, niby odmazurzone: żmuda, żmudny; złożone z ko-: komudzić, komudny (‘brudny, przykry’, o grzechu, pogodzie, w 15. w.); u Łużyczan to samo, komuda, skomuda, ‘zwłoka’; dublet z ą w cerk.; z półgłoską twardą powtarza się
