Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 359.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

jeszcze pod nosem mokro’; o ptaku młodym również mówiono: »piór nie zasuszył«; urobione jak słowieńska nazwa ptaka wodnego: mlakosz, z rzadkim przyrostkiem -s (jeżeli to nie »mazowieckie«, zamiast -sz); bliskość młodka, młodzika, ułatwiała przejście znaczeniowe; przyrostek -s jak w białasy, chłoptas itp.

młot, młotek; młócić, młocek, młoćba, młocarnia; od pnia mel- (p. mleć) z przyrostkiem -t, przed którym wokalizacja o niemal prawidłowa; częstotliwe młacać; młot więc od pnia mel-, nie ograniczonego jeszcze do ‘mielenia’ (w żarnach), lecz w pierwotnem znaczeniu: ‘rozbijania, kruszenia’; stąd i dawna nazwa ‘piorunu’, mołnia, u Kaszubów jak i na Rusi zachowana, miölnir nazywa się ‘młot Thora-Pioruna’; potem ograniczone do ‘kruszenia, bicia kłosów’. U wszystkich Słowian tak samo: cerk. młat, młatiti, rus. mołot, itd.

młóto, o ‘słodzie’, urobione, tak samo jak poprzednie młot, od mleć; niem. Malz; powszechne słowiańskie, nie pożyczka z niem. (pierwotnego malta-), dosłownie: ‘roztarte, rozkruszone’; ale p. Piwo.

młyn, młynek, młynkować, młynarz, młyński, młyniec, młynówka; zakrawa pozornie (jak i lit. małunas, prus. malunis, ‘młyn’) na rodzime urobienie od mel-, ‘mleć’; ależ Litwa i Słowianie młynów, ani wodnych ani wietrznych, nie znali, tylko żarna. Jest to więc pożyczka z łac. mulinum (włos. mulino, franc. moulin), wcale stara, już w cerk. istnieje; niem. Mühle, Müller, również z tego poszło; lit. małunas upodobniło się czasownikowi malti, ‘mleć’.

mnich, mniszek (ród Mniszków zmienił dowolnie -k na -ch w 18. wieku: Mniszech); mniszy; mniszka, ‘zakonnica’; w 8. wieku pożyczone nad Dunajem z niem. munich (dziś Mönch), poprzez łac. monicus z grec. monachos, ‘samotnik’ (od monos, ‘sam’); schyzma zastąpiła dawnego łac. mnicha greckim monachem (por. Krasickiego Monachomachja, ‘wojna mnichów’), albo czernorizcem, czerncem, na Bałkanie i kaludjerem, z grec. kalogeros, ‘szczęsnostary’. Tu należą i słowa misić, ‘wałaszyć’, misiarz, »świnia mniska« (czes. nunwice, od niem. Nonne, ‘zakonnica’). Między m-n półgłoska zgłuchła: słow. postać pierwotna w cerk. mŭnich. Mnichem nazywano w 17. wieku i ‘rurę do spuszczania wody w stawie’; tak samo niem. Mönch, a mönchen o ‘wałaszeniu’.

mnie (bez nacisku mi, mię), mną, przypadki do ja, odmiana pierwotna; utraciliśmy z niej oddawna drugi przyp.: mienie (por. rus. mienja, małorus. mene); tak samo w lit., prus. menei, ‘mnie’, mien, ‘mię’, i w innych aryjskich językach: awest. mana, mē, mām, ind. mama, me, mām, grec. moi, itd.

mnieć, rzadkie (»drudzy mnieli«, ‘mniemali’, w biblji nieraz jeszcze, »proroctwo swe mnisz prawe«, ‘uważasz za prawe’), ocalało w sumienie (p.), w pomnieć, w tegoż złożeniach z na-, przy-, za-, wz- (wspomnieć), i w częstotliwych: napominać itd. Prasłowo; pień men- (min-, mon-) we wszystkich językach aryjskich »mnieniu«, ‘mniemaniu’ służy: lit. minti, menu, i manyti, iszmona, ‘rozum’, ‘mniemanie’, ind. manajati, ‘wspomina’; łac. memini (zdwojone, jak i grec. memona), re-miniscor (stąd u nas reminiscencja), moneo