Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 357.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

hultaju’; mitrężyć, mitrężny; przyrostkiem -ęga (jak niedołęga, ostręga) od mitr-, p. mituś.

mituś, mitus, ‘na krzyż’, ‘przeciwnie’ (np. o snopach, leżących tak obok siebie), mitwać ‘plątać się’; w cerk. mitě, ‘na przejmy’, mituś i mitus, rus. mitusiť sia, ‘mozolić się’, serb. su-mitice, ‘gdy leżą jeden nogami przy głowie drugiego’. Prasłowo; łotew. mituot, ‘odmieniać’, pa-miszu, ‘naprzemiany’, ind. mithusz, ‘odwrotnie’, awest. mithwana, ‘do pary’, łac. mūto, ‘odmieniam’ (por. nasze mutacja, mutować), mutuus, ‘wzajemny’ (mutualizm), niem. goc. missō, ‘wzajemnie’, Missetat (‘złoczyn’, i inne złożenia z miss: misslingen itd.). Obok rzeczownika mit- (jego miejscownik w cerk. mitě) był mitr- (więc nie bezpośrednio ind. mi-tra- ‘przyjaźń, układ’), od pnia mei-, p. minąć, miasto.

mizdrzyć się, p. mizgać.

mizerja, mizerny, mizerować, zmizerniał, zniekształcone w midera, miderak (już w 17. wieku), z łac. miser, ‘biedny’ (miserere psalmu 50.); mizerja o ‘sałacie ogórkowej’ należy do »dowcipów szkolnych«, jak gramatka itp.

mizgać, umizgi, dawniej umiezgi, to samo co mizdrzyć (zg i zd wymieniają się), od migania, jak i miegoć; p. mgnąć, mig.

mizinny palec, ‘mały’, narzeczowe z małoruskiego; mówi się o ‘najmniejszym’ (t.j. najmłodszym) synku, jajku; jedyny ślad lit. mażas, ‘mały’ (cerk. mězinec, ‘najmłodszy syn’, tak samo na całym Bałkanie), chociaż w słow. samogłoska innego stopnia.

mknąć, umknął, częstotliwe umykać (mykać, por. mégaj, zamiast mykaj, ‘uchodź’, w gwarze ulicznej), a wedle tego i obok pierwotnego zemknąć: zmyknąć; zamknąć, stąd zamek (p.); przymiotnik mkły, ‘zwinny’; w 17. w. wsunęło się, jak nieraz, s: mskły, »mskłymi sudny« (łodziami), »mskłą, marską, modną damę«, »rzecz mskłą żywej dusze« (o rybach), »wąż msknie się śliskim ogonem«, Potocki; u innych: mkły, »mkłe fale«, »mkłe do bicia (ręce)«, mkły (‘wysmukły’) o wzroście. Prasłowo; lit. mukti, ‘umykać’, maukti, ‘spuszczać oczka przy robieniu pończoch’, ‘zsuwać’ (np. wąż skórę), ind. mu(n)czati, ‘wybawia’, mukti-, ‘oswobodzenie’, awest. framuksti, ‘zzuwanie’. U wszystkich Słowian tak samo: rus. mknuť i mczať, ‘umykać, pędzić’, umczať, ‘porwać’, czes. mknouti, itd.

mlask, mlasnąć, mlaskot, »mlaskotać gębą«, u Reja; serb. mljeskati, to samo; czes. mlaskati, Prasłowo; u nas pień ograniczony do tego mle-, co może powtarza się w nazwie ‘drobnic’, rybek: mlanka; u innych Słowian obfity bardzo, por. mlawa (mljawa), dla ‘bicza’ (serb., słowieńskie), mlak, mlachaw (i mljochaw), ‘letni, mdły’; toż samo z samogłoską ě, serb. mledan, mlidan, ‘słaby’ ‘nudny’, mlitaw, toż samo, mlitati, ‘leniwieć’; wszystko na Bałkanie wyłącznie; najszerzej rozszedł się mlin, ruski blin, o wszelakich ‘plackach, smażonych na maśle’ (z bliniec, zamiast i obok mlinc, niem. narzeczowe Plinzen, ‘naleśniki’). Więc mla-sk byłoby nie dźwiękonaśladowcze, lecz rozszerzenie przez -sk takiego mla-, mlě-, mli-(?); por. mleć.

mleć, mielę, mełł, mełty (wedle mielę, miele, urabiają mielony, zmlej obok zmiel, a dalej i zmielił, zmielić); liczne urobienia: mielnik, mie-