Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 346.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

medytować, zniekształcane u ludu; z tej samej łaciny, meditari, od której i medyk i medycyna; pień med-, mod-, co i w modus, ‘miara’, modius, ‘korzec’, modestus, ‘mierny’, niem. messen, Mass, grec, mēdomai, ‘uważam’.

meldować, zameldować, meldunek, z niem. prasłowa melden (znaczyło: ‘zdradzać’).

melodja, melodram, meloman, z grec. melos, ‘pieśń’, melōidiā, itd.

melon, dawniej malon, malun (obie nazwy u Stanka 1472 r. obok dyni), ‘dynia’, ‘harbuz’ pierwotnie, gdy dzisiejszy nasz melon zwał się dawniej »indyjskim«, z łac. melo (indicus), a to z grec.; melonik, pewien rodzaj ‘kapelusza’, to nowa francuszczyzna.

mendel, mędl, ‘sztuk piętnaście’, z niem. Mandel, o tem samem znaczeniu, nieznanego początku; z stałą przemianą obcego an, ą, w ę.

menica, dawniej myńca, mynica; i ‘pieniądz’ (»złą menicę bić«), i ‘zakład menniczny’; mincarz i mennicznik, »mennicza stopa«; z niem. Münze, co z łac. monēta. Czesi zostali przy mincy, myśmy ją monetą (monetarny, por. portmonetka, franc. porte-monnaie) zastąpili; podwójne n w mennica mylne. Nazwa łac. monēta od świątyni Juno Monēta, gdzie była menica rzymska.

mer-, pień, a raczej kilka pni, jeden o ‘śmierci’, mrzeć, mór (p.), drugi o ‘blasku’, mara, trzeci o ‘udziale’, i i. Otóż wspominamy o pierwszym: mer-, mor-, raz dlatego, aby sarmackiego okrzyku wojennego, z 4. wieku, marha!, nie tłumaczyć z naszego morz go!, jak to czyniono i czynią; powtóre, aby wywieść, iż obok postaci z miękką półgłoską, mĭr- (w śmierć i t. d.), była i z twardą, i właśnie od niej pochodzą nazwy słowiańskie dla ‘ścierwa, padliny’, nasze marcha, marszyna (a obok: mércha, jak np. stérczeć obok stark, wérczeć obok wark, i podobne), co z nazwą marchy, ‘szkapy’, z niem. Mähre, nic nie ma wspólnego; z tegoż u innych Słowian mrsza (bułg. serb. słowień.), o ‘wynędznieniu, chudości’; dalej serb. słowień. mrcina, mrcetina, ‘padlina’ (z mrk-); wreszcie nasza mierzwa, serb. mrwa, ‘okruszyna’, mrwiti, ‘kruszyć’, czes. mrwa,‘skałka’, ‘gnój’; por. nasze myrchać (p. wyżej marcha) obok mierzwić.

meszty, ‘pantofle’, od 17. wieku znane, z tur. (a to z pers.?) mest, ‘lekkie obuwie bez obcasów’; nazwa rozszerzona po całym Bałkanie.

mezelan, najrozmaiciej poprzekręcane, szczególniej po narzeczach (medzelan, mędzelan, mazalonka), nazwa ‘lekkiej materji’ (i ‘sukni, spodnicy’), z czes. mezelan (to samo), z włos. mezzolana (dosłownie: ‘pół wełny’).

męchyrz, w psałterzu, w 16. wieku męcherz, męcherzyca 1549 r., męcherzyna (por. macharzyna), dziś tylko pęcherz; p. miech; urobienie na -r u wszystkich Słowian: serb. słowień, bułg. miechur, czes. miechýrz, itd.

męka, męczyć, męczennik (z podwójnem n, zamiast poprawnego męczenik); męczennica, ‘katownia’, r. 1553; męczyciel, męczarnia, zmęczyć się, męczeński, męczeństwo; p. mąka; od pnia menk-, ‘gnieść’, z wokalizacją o: monk-, i krótką nosówką (czes. muka). Tak samo u wszystkich Słowian: cerk. mąka, mącziti, itd.

męt, zamęt, odmęt; męcić i mą-