nella, ‘snop’, manette, ‘manele żelazne, łańcuchy’, zniekształcone).
manić, ‘zwodzić’, u nas rzadkie (na Rusi częste, szczególnie w złożeniu obman, ‘oszustwo', primanka, ‘przyłuda’), ocalało głównie w słowie manowiec (manowie, manowisko), o ‘bezdrożu’; od tegoż pnia co i mamić (p.), z przyrostkiem -n (zestawiają i niem. mein, o ‘fałszu’, np. Meineid, ‘krzywoprzysięstwo’). Litwie brak wszelkich tych słów; niema mowy o bezpośrednim związku z grec. maniā (skąd manja i manjak); całe dalsze pokrewieństwo pnia ma- z słowami dla ‘omamienia’ (ind. mājā-, ‘iluzja, złuda’, grec. mimos, ‘guślarz’, ‘aktor, naśladowca’, itd.) pozostaje wątpliwem.
manierka, ‘blaszanka’, jak i w rus.; po której stronie pożyczka?
mantyla, tancmantliki (wiek 15.), manty i mantolety, mętliki; mantel, mantelzak; mantyka (‘torba dziadowska’, z łac. mantica, częste w 16. i 17. wieku, o ‘żebrakach’ głównie); wszystko wkońcu z celt. mantum w łacinie, zdrobniałe mantellum, z czego niemieckie Mantel, ‘płaszcz’; mantyla hiszpańskie.
mańka, mańkut, mańczasty, ‘leworęki’; »zażyć kogo z mańki«, ‘podejść’; z włos. manca, ‘lewa ręka’, przymiotnik manco, ‘lewy, wadliwy’, mancare, ‘brakować’, mancamento, ‘brak, błąd’ (i u nas się przyjął: »z mankamentem«); »ofiara mańka«, ‘kusa’; mankat, ‘karśniawy, leworęki’, r. 1535.
mapa, przeszła do geografji od łac. mappa, ‘serweta’ (dla szerokości); pierwotnie tylko mappa mundi, ‘światowa’.
mara, marzyć, rozmarzony, marzyciel; marno, marnować, marnotrawić, zmarnieć (już w cerk. zamaren, ‘marny’); przyrostkiem -ra od tegoż pnia co i mamić i manowiec; u nas najobficiej rozgałęzione, mniej u Czechów, marný, na Rusi dziś tylko o ‘wizji’, marjewo; na Południu wcale nie istnieje.
marcha, ‘szkapa’; dawniej i ‘padlina, ścierw’; jest i mercha, ‘babsko’, myrcha; mniemana pożyczka z niem. marha, ‘klacz’, dziś Mähre (żeńsk. do marh, ‘koń’); marszyna ‘padlina’, Potocki. P. mer-.
marchew, marchewka, marchwisko; marchwica u Stanka (1472 r.) dla ‘marchwi polnej, czy polskiej, t. j. dzikiej’; ogólnie słowiańska pożyczka z niem. dawnego morha, dziś Möhre; marchwiany, i o pieniądzach, gdy w widowisku ludowem, np. w Częstochowie, krążano marchew na talarki (r. 1573).
marchja, margrabia, a obok tego marka, markować, markowy, markier, markiz; wszystko w różnych dobach i znaczeniach z obu pni niem. w jednem: marca, Mark(e), ‘znak’, i Mark, ‘granica’, Markgraf; franc. marquis z włos. marchese z łac. marcensis, w rodz. żeńsk. marquise (stąd markiza, i o ‘zasłonie nad namiotem albo balkonem’; franc. marche (polskie marsz) również od tego pnia, jak i marque (stąd remarki).
Marchołt i Marchułt, przejęte obok Sowizdrzała z ludowej literatury niemieckiej, gdy Jan z Koszyczek r. 1521 przedrukował »Rozmowy Marchołta z Salomonem« i typ ludowej książki polskiej stworzył; »drzewo marchołtowe« i podobne grube żarty popłacały w 16. i 17. wieku; o ‘szybale-chłopie’; z niem. Markolf od marka (p. marchja).
Marcin; imię przydzielano gdzie
