płaszczach; od miasta belgijskiego Mecheln.
machina, machinacje, machinalny, ‘bezwiedny’, zachowały kształty łacińskie, gdy maszyna, maszynka, maszynowy, maszynista, romańskie dają (franc. machine). Wszystko przez łacinę z grec. mēchanē (por. mechanik, mechaniczny, mechanizm), od mēchos, ‘środek, sposób’, niem. machen, ‘robić’ (por. gmach).
machlować, ‘oszukiwać, szachrować’; machlarz, machlerz (machlarstwo, machlerstwo), częste szczególniej w 17. wieku, zachowały i pierwotne znaczenie ‘faktora, stręczyciela’ (franc. maquereau, ‘stręczyciel’, maquerellage), co uwijali się szczególniej w Gdańsku przy handlu zbożowym (por. Klonowica, Paska i i.). Z dolnoniem. makeln, mäkeln, od machen, ‘czynić’, Makler, Mäkler (mecheler w 15. wieku i w górnoniem.).
Maciek, Maciej i Mateusz, bo nie rozróżniano obu imion, i biskup krakowski (Zebrzydowski) ewangelistę Maćkiem nazywał; przenoszą na zwierzęta, jak inne imiona na rośliny, a więc macuś, ‘kocur’; na ‘kiszki’, jedne zwąc Dorotką, drugie Maćkiem, w 16. wieku; na ‘gbura, prostaka’, jak i Bartek; maciejówka, rodzaj ‘czapki’.
macloch, ‘dziura, nora’, ‘komórka’, częste w 17. wieku, z niem. Mauseloch, ‘mysza dziura’.
macocha, macoszy; w 14. i 15. wieku macecha: najstarszy to przykład wtórnego io przed gardłowemi, zamiast ie, jak wloką zamiast wleką; ogólnosłowiańska nazwa, chociaż wcale nie pierwotna, skoro poszła od mianownika maci (mać), nie od pnia macier- (p. matka; podobnie urobione macica, albo lit. motyna). Pierwotne *matjecha, od czasownika *macić (do mian. mać); oczekiwalibyśmy *macima, jak ojczym; ofiary macochy przezwały ją przyrostkiem dla imion żeńskich, -cha, z niestałą samogłoską przed ch (starucha, szewczycha, mądrochna); -je- zabrnęło tu, gdy przyrostki z j- popłacały (np. rodzaj z *rodjaj, od rodzić).
maczuga, w 16. wieku nieraz i macuga, u Mączyńskiego, M. Bielskiego, ale na tej pisowni nie można polegać; ‘kij’, ‘buława’; przenoszone w 16. i 17. wieku na ‘kobietę strojnisię’, »kosztownie ubrana, macużka wyryta«, »(miejskiego synka) maczuga wdzieje (drogie futro)«. Z rum. maciuca (franc. massue) od łac. mattea, ‘pałka’.
mać, macica, maciora, macierz, p. matka.
magazyn, ‘skład’, ‘sklep’, z franc. magasin, co wkońcu z arab. machzan, machazin, ‘spichrz, skład towarowy’; na Rusi przestawiają: gamazeja.
magiel, maglować, magielnica, maglownica; po narzeczach z nosówką: mangiel i męgiel; z niem. Mange(l) z grec. manganon, ‘machina wojenna, wyrzucająca kamienie’.
magierka, ‘czapka węgierska’, magierszczyzna, ‘strój węgierski’ w 17. wieku, od madiar, madziar(!), od magyar, jak się Węgrzy sami nazywają (od drugiego ich plemienia, nazwanego Moger, od wodza tegoż imienia).
magja, magiczny, z łac. magus, magicus, a to z grec. mageiā od perskich magów.
maiż, czy maisz, nieobjaśniona nazwa ‘sokoła, raroga’.
maj, majowy; majówka, także
