Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 317.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

‘kętnary’ (?); czy por. dawne lit. laigymai, ‘tańce’ (?).

lik (»bez liku«), liczyć, liczba, liczebny, niezliczony (i inne złożenia z po-, wy-, do-, na- itd.), liczbowy, liczbować, liczny, liczman; złożenia: liczykrupa itd. U nas wyłącznie o ‘rachunku’, lecz czy to pierwotne?; liczba i liczyć zastąpiły od 15. i 16. wieku dawniejsze czysło i czyść; w cerk. licziti znaczy tylko ‘objawić, ogłosić’, bułg. liczba jest ‘zawiadomienie’, u Serbów ‘edykt’ i ‘aukcja’, dopiero u Czechów pojawia się nasze znaczenie. Liczyć znaczyłoby więc ‘pokazać licem’ (twarzą; u sukni licem przeciwstawia się nicem) i należałoby do lice (p.). Oblik i dolik znaczyły dawniej ‘okaz’ i ‘dokaz’, przypominają lik, oblik innych Słowian, ‘forma’, ‘obraz’.

lilja, ludowe lelija i leluja (lu i li wymieniają się), z łac. lilium (przez niem. Lilie) z grec. leirion; liljowy (o ‘kolorze fiołkowym’) przypadkiem, pomyłką się tu zaplątał, bo franc. lilas (włos. itd. lilac, z tur. leilak) ‘bez’ oznacza; niem. Lilafarbe, nic nie ma spólnego z Lilie.

limba, ‘jodła karpacka’, z niem. Leimbaum (średniowieczne līm-b, od līm, ‘klej stolarski’).

limonja, limunja, dawna nazwa ‘cytryny’, z włos. limone, z pers. itd. lāmūn; w innych językach limonata itd. (bez tego j, co u nas); dziś tylko w nazwie napoju limonjada pozostała pierwotna nazwa ‘cytryny’.

lin, ryba, u innych Słowian liń; lit. lynas pożyczka; jeśli s- nagłosowe odpadło, w takim razie por. niem. nazwę tej samej ryby, Schlei (staroniem, slīo, od pierw. sli-).

lina, linwa, linka, linewka, z niem. Leine (średniow. līne); linoskok.

linja, linjować, linijka, linjowy, linjał, z łac. linia, linea, niem. Lineal.

lipa, lipowy; lipiec (dawniej i lipień), ‘czas kwitnienia lip’, lipcowy; lipiec, lipcowy, o ‘miodzie’, lipowiec toż; lit. liepa; brak dalszych odpowiedników. U nas w 17. wieku z lipcem zestawiano stale lipnąć, lipki, lipkość: »do ziemi że już lipnie dusza w lipcu«, »w lipcu niech k Bogu lipnie«, itd., chociaż to raczej przypadkowe podobieństwo brzmień; lipnąć, lipnieć, lipki (p. lgnąć), ustąpiły u nas przed lepnąć itd. (p. lep).

lipień, ryba, u innych Słowian i lipan lub lipań; u Falimirza i Siennika zachodzi forma klepień (por. kleszcz i leszcz?), ale u Stanka ‘thymallus’ jest lipieniem.

Lipkowie, w 17. wieku Tatarzy litewscy, załogą w Kamieńcu stojący i pustoszący Polskę.

lira, lirenka; lirnik (ukraiński); ‘strunowy instrument muzyczny’, z łac., a to z grec. lyra, prasłowa; sam instrument w średniowieczu (kręcony korbą) był odmienny od starożytnego; pożyczka to europejska.

lis, lisa, i liszka (z osobliwszem sz, jakby od lich), lisi, lisieć, ‘chytrzyć’; używa się i o ‘rudych’, lisowaty; lisiura, jak wilczura; po i wypadła jakaś spółgłoska, może p; por. łotew. lapsa, ‘lis’ (Litwin i Prus mają pierwotne łape, ‘lis’), a to nawet z łac. vulpes(?) łączą. Od zwierząt przezywano stale wszelakie narzędzia czy narośli, por. gąsior, kuna, wilki, żóraw; od lisa: lisica dla ‘prasy’ (u Czechów do dziś; u nas tylko w zabytkach 15. wieku), którą od lesicy, lasy, odróżniać należy.