ląd, lądowy, lądować, lądowiec, niemieckie, co już Klonowic w Flisie zaznaczył: »ziemia ląd z dawna, stara to niemczyzna, którą i nasza przyjęła ojczyzna«; »brzeg główny w swojej mowie flis lądem zowie« (tenże). Słowo to zachodnio-europejskie, niem. i celt. (stąd franc. lande, ‘step’); u nas w złożeniach z niem.: lancman, landwera, landszaft, lancknecht. Co innego nazwa miejscowa Ląd (p. lęda pod Lach).
le, spójka, ‘tylko’, dziś jedynie w złożeniach: lecz, ale, w 15. wieku jeszcze samoistna, np. w Kazaniu W. Świętych; por. li.
lebioda, lebiotka, lebietka, i łoboda (u Stanka 1472 r.), nazwa kilku roślin, ‘atriplex’ i ‘origanum’, od ‘białości’, jak i nazwa łabędzia (p.); przestawka z olb-, elb-, łac. albus, ‘biały’.
lec, lęgę i legnę; nocleg, legowisko; z samogłoską wzdłużoną w częstotliwem legać (p.) i złożeniach: nalegać, przylegać, dolegać (o bolu, dolegliwy), zalegać; rozlegać się, i o głosie, rozległy; wylegać i wylegiwać się; polec, poległy; oblec, oblężenie (!), oblężeńcy; odległy i przyległy; zaległości; zlec (zległa), o ‘rodach’. Wedle lęgę tworzy się nowe lęgnę i nowy bezokolicznik ląc, lągnąć, o ‘kurze wysiadującej jaja’; sama jej nazwa ocalała w Leżajsku z dawnego Lężajska (cerk. lężaja, ‘nasiadka’); wyląc się, wylęgać się; zalążki; dziwoląg (ale makolągwa tu nie należy). P. legart (pod legać), leżeć, łoże. Prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian: cerk. leszti, lęgą, rus. lecz, lagu, itd.; brak w lit.; grec. lekto, ‘położył się’, lechos, łac. lectus, ‘łoże’, niem. liegen i legen, ‘położyć’.
lecha, ‘zagon, grzęda’; przestarzałe; u Budnego (1570 r.) nawet: »siedli tłuszcze lechami« (‘rzędami’); leszka jeszcze u Potockiego. Lit. lysē, prus. liso, ‘grządka’; łac. lira, ‘brózda’ (stąd de-lirium, o ‘obłędzie’); niem. Ge-leise, dawniej leis(e), ‘ślad, kolej’, goc. laists; niem. leisten i goc. lais, ‘wiem’, laisjan, niem. lērran, lehren i lernen. Por. leść. U wszystkich Słowian to samo i tak samo, cerk. lěcha, itd..
-lecić, tylko w złożeniach: polecić coś lub kogoś (komu), polecać, zlecić coś; zalecić, zalecać się, zalecanki, do tego zaleta i zaloty (zalotny i zalotnik), w obu z samogłoską dowolną (raczej zalata i zalaty !). Był przymiotnik letni, ‘wolny’, od niego poszło średniowieczne lecieństwo, ‘wolność’, po 15. w. już nieznane. Ten przymiotnik poszedł od rzeczownika leć, cerk. lěť jest, lětją jest, ‘wolno, dozwolono’; w czes. letný i letenstwo lub letenstwie, nietylko wyraz prawny, jak u nas, ale używa się o ‘przyjaźni, poufałości’, ‘okazałości’ nawet. Pień lē(i); lit. z innym przyrostkiem: łai-ma, ‘szczęście’, z tym samym: lieta, ‘rzecz’, lietas wyrs, ‘dzielny’, łotew. liets, ‘zdolny, zdatny’, grec. a-lēios, ‘u-bogi’, goc. unlēds, ‘ubogi’, niem. ledig, ‘wolny’.
lecieć, lecę, częstotliwe latać (p.); naleciały, naleciałość; lot, »zlot Sokołów«, odlot, wylot (ale zaloty do zalecać się!); lotka, ‘pióro u ptaka’, lotny, lotność, ulotnić się, lotnik. Powstało let- z *lekt-; Litwa ma lek-ti, lekiu, ‘lecę’, łakstyti, ‘latać, skakać’, gdy w innych językach aryjskich (grec. laks, niem. löcken) używa się o ‘wierzganiu’ i ‘stąpaniu’, nie o ‘locie’.
lecz, z dawnego le (p.), jeszcze w 15. wieku częstego (znaczy
