nowskiego, ‘skuteczniejszy’, jak i kutać, zakutany, okutać się, formy oboczne do kąt, cerk. skątati, ‘zakutać (w całun, uspokoić)’, i prěkutiti, ‘ozdobić’, kutiti, toż co czeskie kutiti i kutati, ‘broić’, ‘niecić (ogień)’, w załab. ogólnie: ‘czynić, robić’; tu należy i pokuta, pokutować, ‘pokajanie (za grzechy)’, wyraz kościelny (taki sam w czes.; pożyczka nasza ?). P. kąt. Są to (z wyjątkiem pokuty ?) prapolskie wyrazy oboczne, przenigdy pożyczki (niewiadomo nawet skąd), np. u Biernata w Ezopie: »liszka widząc tę jej (małpy) butę, iż tak stroi swoją kutę«, t. j. ‘postawę’, przenigdy »habit«, którego małpy nie noszą.
kuwiek, ‘piszczałka (do wabu ptaków)’, w 16. wieku u Cygańskiego i Krescentyna (1548 r.) często wspominany, kuwiekać i kuwikać, ‘piskać na niej, wabić’, kuwikać i o ‘głosie sowim’; rozszerzone z prasłowa kykati, o ‘głosie łabędzi, żórawi, gęsi’; dźwiękonaśladowcze; por. kukać.
kuzyn, kuzyna, kuzynostwo, z franc. cousin (a to z łac. consobrinus, ‘powinowaty’); ogólnie europejskie.
kuźń, kuźnica, od kuć, jak boja-źń od boja-ć (się) albo ży-zny od ży-ć; używa się i o ‘stemplu monety’.
kwacz, ‘kij z nawiązaną szmatą do wycierania’; prasłowiańskie; staroczes. (w psałterzu klementyńskim z 14. w.) przikwacziti, ‘pokrywać’, kwacziti, kwaczkati, ‘zahaczyć’, od kwaczka, ‘hak’; na Południu u Serbów, na Zachodzie u Łużyczan kwaka, ‘hak’, i czasowniki do tego; to kwak- jest odmianką do kyk- (jak kwas do kys-, kwap do kyp-), u nas w 13. w. kika (p.), ‘bezręki’, kikieć i kikut, ‘co pozostaje po odciętym członku’; kikieć nazywał się w 16. wieku i ‘wielki palec’; p. kiczka, krzczyca; lit. kaukas, ‘drąg’, kuka i kuikis, ‘kij’, kukis, ‘koczerga’, łotew. kuoks, ‘drzewo’; goc. hauhs, niem. hoch, ‘wysoki’.
kwadra miesiąca; »do kwadry«, ‘do ładu’, kwadrować, ‘pasować’; w pierwszem znaczeniu z łac. quadra; w drugiem z włos. quadra i quadrare; pochodne od quadr-: kwadrat; kwadrans, ze wstawnem n kwandrans (ludowe powszechne), z łac. quadrans, co niby imiesłowem od quadrare; to łac. quadr- poszło z quatr-, quatuor, ‘cztery’, i istnieje głównie w złożeniach, quadrupes itd.; łac. quartus (p. kwatera) naszemu czwarty dokładnie odpowiada.
kwak, kwakać, kwakanie (kaczek, żab); prasłowiańskie; powtarza się podobnie i indziej, lit. kwakēti, niem. quacken, Gequak (nietylko żab). I temu kwak- odpowiada kyk-u innych Słowian, por. kuwiek. Jest i narzeczowo kwak, rodzaj ‘rzepy’ czy ‘brukwi,’ czes. kwáka, ‘burak’.
kwapić się, kwapiony, kwapliwy i skwapliwy, kwapliwość, urobione od kwap, kwapiu, ‘puch, pierze lekkie’; kwapny w psałterzu puławskim, o ‘błocie’, przypomina słowackie i czeskie kwap(k)a, kwapkati, ‘kapka’, ‘kapać’; kwapienie nazwanoby od ‘lekkiego, rychłego unoszenia się’ (jak kwap), a wszystko należy do kip- (p. kipieć).
kwarc, z niem. Quarz z naszego kwardy. narzeczowo z twardy, niby kwardziec.
kwas, »kwas do ciasta« (‘kwaszenia’), i o ‘smaku’, skąd nazwy roślin wszelakich; kwasek, kwasić, kwaśny, kwaśnica, kwaskowaty, kwa-
