Kronrasch, t. j. ‘rasza koronna’, ang. crownrash.
kronika, w 15.—17. wieku krojnika (a od nas pod tą formą na Rusi), kronikarz; z łac. cronicon, a to z chronicon od grec. chronos, ‘czas’, co zatrzymaliśmy w chroniczny, chronometr, chronologja.
kropierz, ‘czaprak’, średniowieczne; tak samo u Czechów (do nas od nich) kropírz, z łac. crupa, ‘tył koński’, franc. croupière, ‘podogonie’.
kropla, w psałterzach, w biblji i później jeszcze kropia (por. kapla, zamiast kapia; w obu razach l wsunięte, jak w niemowlę); kropelka i kropka; kropić, nakrapiany; ukrop, ‘wrzątek’, ukropek, ‘wrzątek z mlekiem’; przenośnie: okropny, okropność, ‘co kropi, parzy człowieka zgrozą i strachem’, już w psałterzu, obok okropić w znaczeniu zwykłem. Kropacz; kropiciel; kropkować; kropi(a)sty i kroplisty; kropidło (stąd kropidlnica, dziś kropielnica, por. chrzcielnica); kropnąć (i kijem). Od krep- (łuż. krjepa, krjepiś, ‘kropić’), krop-; łac. crepo, ‘szumieć’, crepitus, ‘szum’; ale prawdopodobniej skrep-, p. skrzepły. Tu należy rus. kropot’, o ‘gderalstwie’, ‘mrukliwości’, kropotliwyj, o ‘pracy uciążliwej’.
krosna (liczba mnoga, bez pojedynczej), »u krosien«, krosienka, stąd krośna, ‘warsztat tkacki’; ale »krośniarz szkło w krosnach na plecach nosi«, od krosien, ‘skrzynki do szkła’; Ruś dzieli oba słowa: krosno i krosznia, nawet korosznia, ‘kosz’; kroszni tyle co niem. narzeczowe (pożyczka z słowiań.) Krachse, ‘kosz na plecach’; czes. krosna (rodz. żeńskiego) tylko o takim ‘koszu’. Nazwy miejscowe: Krosno podgórskie (więc niby ruskie, dlatego Paweł z Krosna, poeta, z familji niemieckiej, Ruthenus się zowie) i słynniejsze Krossen nad Oderą (por. nazwy Jasło itp.). Zestawiają z krzesłem, lit. krase, ‘krzesło’. Prasłowo; cerk. krosno, bułg. krosna, i ‘kołyska’, serb. słowień. w liczbie mnogiej: krosna, itd.
krosta, ‘wysypka’, ‘świerzb’, krostawy i krostowaty, krostka, krostawieć, wedle cerk. krasta a rus. korosta (stąd i ‘ropuchę’ »żabą krostawą« przezywają, korostawka) z pierwotnego *korsta (od kort-); są w czeskiem i i. formy z ch, niepierwotne, zresztą bułg. serb. słowień. czes. krasta, ‘świerzb’ (i o znakach po ospie); kort-, por. z czĭrt-, ‘kreślić’, mieliśmy wyżej pod kroć; por. niem. Mal.
krótki; krótko, dawniej krótce; pierwotne krot- (bez przyrostka przymiotnikowego -ki) w stopniu wyższym: krótszy i w przysłówku jego: króciej; we złożeniu krotofila (p. chwila); w czasowniku krócić (wiek), skrócić. Przestawka z kort- (rus. korotkij, czes. kratký), i należy do tego samego pnia co i kroć; lit. kartus odmieniło znaczenie: ‘gorzki’; łac. curtus, ‘skrócony’, od pierwotniejszego pnia sker-, nie od skert-, pochodzi. Z dalszych urobień por. krucica (zam. krócica), ‘krótki pistolet, tercerol’; zdrobniałe: króciutki, króciuchny, króciusienki; częstotliwe skracać; pomijamy złożenia, jak krótkowidz, krótkotrwały. Zupełnie odmienne jest drugie krotki, nie przestawione (więc rus. krotkij, na Bałkanie i u Czechów krotký), ‘łagodny’ (‘ułaskawiony’ o zwierzęciu), ukrócić, ‘uśmierzyć, ułagodzić’; nazwy miejscowe, jak Krotoszyn (stąd Krotoski), od Krotosza (t. j. Łagoda), por. Lubosza, Junosza;
