końcówki łacińskiej; łac. crocus z grec. krokos, ‘szafran’.
kroksztyn, kroksztynek, ‘koniec belki wystający’ (podtrzymujący np. balkon), z niem. Kragstein, od Kragen, ‘kołnierz’, prasłowa.
krokwa (dawne), dziś krokiew, krokiewka, krokwiowy, o ‘belce dachowej rozstawionej, rozkraczonej’ (czy stąd nazwa sama?); »brak krokiewki (‘klepki’) w głowie«; krokwić, ‘łacić’, ‘kończyć budowę’. Jeżeli wolno łączyć z krokiem (ależ tak samo u Czechów i na Rusi, jeśli tu nie z Polski przyszło?), odpada wywód z niem., jako pożyczka czy jako słowo pierwotnie pokrewne (niem. hragian, dziś ragen, ‘sterczeć’, grec. krossai, ‘wierzchołek’; przypadkowe to raczej podobieństwo); łotew. krakis, ‘rogi u dachu’, pożyczka z Rusi ?
król, królować, dawniej królewać, por. królewstwo, z czego już w 16. w. królestwo; królewski; królewic, zastąpiony dziś królewiczem, z ruską końcówką; Królewiec; królowa (dawniej królewa, por. królewna). Przestawka z *korl; u Rusi z pełnogłosem: korol, u Czechów i na Bałkanie kral (p. kralka); w 9. w. przeszło od pierwszego wielkiego pogromcy Słowian zachodnich, Karla-Karola (imię własne brzmi u nas Karol, wedle łaciny, zdrobniałe Lolo; dawniej Karzeł, p., jak u Czechów), i rozszerzyło się po całej Słowiańszczyźnie, a przez nią Greków doszło, co swego władcę za jedynego prawego basileusa uważali, zachodnich cesarzy krales (riks, z łac. rex) nazywali; więc jeszcze w 9. wieku ulegały u Słowian słowa podobnego brzmienia (or, ol, er, el między spółgłoskami: k-or-l) przestawce albo pełnogłosowi, czego już w 11. wieku nie bywało więcej. Nazwę zwierzątka, król, królik, przetłumaczyli Czesi i Polacy (a od nas wzięła to Ruś) ze źle zrozumianego niem. (dawnego) Küniklin i Küniglin (dziś Kaninchen; obie nazwy z łac. cuniculus), jakby to było zdrobniałe König (i w średniowiecznej łacinie zwano zwierzątko to i rex herbarum); nazwa dawna i ptaszka, królik, wedle łac. regulus (cristatus). Słowianie, z natury anarchiści, żadnej nazwy domowej dla panującego nie wytworzyli, wszystkie są obce; p. cesarz i ksiądz.
krom, okrom; dawniej: kromia, kromie (obie końcówki wahają się u przysłówków), krom z tego skrócono; niby miejscownik od kroma, ‘kraj, krawędź’, »kroma (lub kromka) chleba«, ‘kawałek odcięty’; cerk. pokrom, rus. kroma, pokroma, ‘krajka sukna’ (brak w czeskiem, jest na dalszym Zachodzie); więc »przylepa albo kroma kołacza«, około r. 1500, nie należy zestawiać z niem. Krume, Brotkrume: zbliżenie to przypadkowe, Krume znaczy też co innego, ‘miękisz’, nie ‘bajdę chlebową’. Krem- (p. krzemień) i krom-, o ‘odciętem’, stąd nazwa Kremlu moskiewskiego (tyleż co ‘ostróg, cytadela’), a i ‘odciętej części lasu’ (krem, białoruskie, w Statucie litewskim: »krem bez barci«, »drzewo kremne«). U nas tylko w tem (o)krom, por. czes. soukromý, ‘przywatny’ (‘oddzielony’), małorus. okremyj, ‘osobny’. Pień jest skrem-, p. krzemień i skromny.
krompel, ‘ziemniak’, z niem. Grundbirne, narzeczowo Krumbeer.
kromras (i inne formy), dawna nazwa ‘pośledniejszej materji sukiennej’, niby ‘kitajka, saja’, z niem.
