kołysać, kołyska, kołysanka, jest i kołychać, znane i na Rusi (rus. kołychat’ sia, ‘chwiać się’), i u Czechów (kolísati, całkiem jak nasze); to samo co kolebać, kołyska tyle co kolebka, z tą jednak zasadniczą różnicą, że kolebką od 14. w. (rachunki Jagiełłowe) ‘wóz’, ‘powóz’, ‘lektykę’ nazywano, gdy kołyska wyłącznie niemowlęciom służy. Oba pnie wywodzą się wkońcu od koła.
kom- rozpoczyna najliczniejsze latynizmy wszelakiego rodzaju i wieku; największa ich część nowo wprowadzona i objaśnienia, »komentarza«, nie potrzebuje; do starszych należy kometa i i. Zaplątało się tu i niejedno francuskie, np. komeraże, ‘plotki’, od commère, ‘kumoszka’, a i komfort nie wprost z Anglji do nas zawitał, lecz przez Francję. Tu należy komedja z komedjantem, a obok nich komik, komiczny, komiczność (w przeciwieństwie do tragedji i tragika), poprzez Francję i Rzym z greckich widowisk się wywodzące; p. komis i kon-.
komar; w 15. w. wyłącznie komor, dochowane do 17. w., u Potockiego (por. Komorowski, obok Komarna i Komornickiego); ale inne języki słowiańskie, od cerk. począwszy (bałkańskie i rus., czes.) formę na -ar piastują, acz przyrostek -ar nierównie rzadszy niż -or. Komar nazwany tym samym pniem, co i czmiel (tylko z pełną wokalizacją o, kom-, gdy czmiel z czĭm-); to kom- częste na Litwie dla wszelakich owadów, co brzęczą: kamane i kamine, ‘pszczoła (dzika)’, prus. kamus, ‘bąk’; lit. czasownik kimti, o ‘głosie ochrypłym’. Przekomarzać się z kim, niby ‘drażnić go jak komar’.
komenda, od niej, zamiast prostego komendowania, z niemieckim przyrostkiem (-iren): komenderować (jak maszerować i podobne dziwolągi), komenderunek; zawdzięcza swoje e (franc. commande, niem. Kommando, z łac. commandare od mandare, skąd nasz mandat) włoskiemu commendare, ‘rekomendować, polecać’; an mamy w komandor (skąd skrócone niem. Komtur u Krzyżaków i i.), komandyta.
komenty wymieniamy jako szczególniej u Potockiego częste dla ‘wymysłów’: »babskie komenty«, chociaż to właściwie ‘objaśnienie’ (komentarz). Całkiem co innego komeniusz, ‘nauka początkowa dla dzieci’, ‘elementarz’, przez słynnego pedagoga czeskiego 17. wieku J. A. Komeńskiego ułożony i po całym świecie używany, dzisiejszemu pokoleniu w tej nazwie już obcy, we Lwowie jeszcze w latach 1850— 1860 w obiegu.
komesz, ukraińskie słowo, w 17. wieku przejęte, dla ‘trzciny, sitowia’: »muzy w komesz«, t. j. ‘precz’, »pójdzie w komesz« (‘precz’), »komeszyną (‘trzciną’) skarano kozaka«; w 18. wieku piszą stale poprawniej komysz, ‘gąszcz’, stąd komysznik, o ‘zbóju kryjącym się w komyszy’; na Bałkanie kamisz, rus. kamysz, wszystko z tur. kamesz, ‘trzcina’.
komiega, komięga (z niepierwotną nosówką; ale por. księga, z tym samym przyrostkiem), ‘galar mniejszy zbożowy’ (dubas jest większy), pierwotnie ‘łódka z kloca wyrobiona’, a ‘kloc' właśnie komem się przezywał; to samo kom mamy w komli (nazwa herbowa Syrokomla = ‘kloc syry, wilgotny’), i w komlu, ‘grubszy koniec gałęzi’, we zwrocie: »iść komelanem« (‘bokiem’), »komylonka wywrócił«,
