Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 250.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

oboczne do klęk- może być klak- (ę i ja wymieniają się nieraz), por. bułg. i serb. klakaw, o ‘słabym, bezsilnym’, ‘chromym (na ręce)’; por. (pod klepać) klępa, ‘krowa’, prus. klente, ‘krowa’ (może i nie pożyczka z pols.); więc różne przyrostki, -pa i -tja, do tego samego pnia.

klag, ‘podpuszczka do mleka, aby się zsiadło’, glag u Rusi, z rumuń. chiag, clag, ‘podpuszczka’, z łac. coagulum od co-agere, ‘podpuszczać’.

klajster, klajstrować, z niem. Kleister (przyrostek -stra do klei-, p. klej).

klamka, z niem. Klinke (od klingen, ‘dzwonić’), z odmianą postaci; tylko u nas, a od nas na Rusi.

klamra, dawniej i klambra; klamerka; z niem. Klammer od klemmen, ‘ściskać’.

klapa, ‘pokrywka’, »klapka na muchy«, z niem. Klappe. Ale czasownik klapać, klapnąć, odmianka od klepać (p.); klaps, klapsnąć, obok niem. Klapps, dźwiękonaśladowcze własne.

klar, klarować, klarowny, z niem. klar, klären, z łac. clarus, clarare, właściwie ‘jasny (o głosie)’, ‘głośny’, do classis, clamare; klar(y)net z włos. clarinetto.

klasa, »klasowa loterja«, klasyk, »klasyczna literatura«, z niem. Klasse (Klassenlotterie; klassisch) z łac. classis, dosłownie: ‘powołanie’ (od cla-, ‘wołać’, calare, calendae?, clamor, ‘krzyk’, grec. kaleō, kiklēskō, ‘wołam’), ‘oddział’.

klask, oklask, klasnąć, klaskać (klaszczę, dawniej kleszczę; kleszczycie w psałt., t. j. ‘klaszczcie’); to samo co plask, plasnąć, »pleszczycie rękoma«; dźwiękonaśladowcze; por. niem. klatschen; u innych Słowian nieraz wyłącznie z samogłoską e, rus. kleskat’; z nosówką p. kląskać.

klasztor, klasztorny, z czes. klaszter, a to z niem. Kloster z łac. claustrum, ‘zamek’, ‘zamknięcie’ (claudere, skąd i klauza, klauzura).

klatka, p. kleć; klatki, ‘plotki’, w 16. wieku ogólne, później zapomniane.

klawisz, z łacińsk. clāvis, ‘klucz’, z zachowaniem końcówki łacińskiej; powtarza się w słowach: klawicymbał, klawikord, klawiatura; pień, p. klucz.

kląć, klnę, klął (mylnie i klnąć, klnął), częstotliwe: prze-, wy-, za-klinać; klą-twa, klątewny; klęty, przeklęty, przekleństwo z dawnego przeklęctwo; p. kłon; Słowianin, przysięgając, kłonił się do ziemi, dotykał jej ręką.

kląskać, odmiana od klaskać, częsta w nazwie ptaków klęsków: pokląsk i pokląskwa u Stanka r. 1472, także kląszcz, kląskawa, kląskacz.

klecha, zgrubiałe od kleryka, p. kler (jak klucha od kluska); od tego urobiono w 19. wieku klechdę, ‘bajdę, bajkę godną klechy’; kleszyna; kleszy.

kleć, zdrobniałe klatka; kleta, klita; klecić, nietylko ‘budować’, ‘lepić’, ale i ‘pleść, bajać’ (klatki ‘plotki’); »z pustej kleci«, t. j. ‘schowku, spichlerza’; poklat, ‘altana’, por. Poklatecki. Słowiańska to nazwa wszelkiej ‘przybudówki’, ‘komórki’, u nas zapomniana (oprócz klatki ptaszej, jak u Czechów), nazwana od ‘przysłonięcia’ ku budowie głównej, grec. klisiā, ‘namiot’, łac. clitellae, niby ‘lektyka’, goc. hleithra, ‘namiot’, niem. Leiter; u Li-