i kilku-: kilkoletni, kilkoro, »z kilkorgiem«; dawniejsze i gwarowe kielko i niby pierwotne kielo-telo, kiele, kile, kilaś, kiloby, co jest jednak tylko skróceniem z kilka. Forma pierwotna była koliko, ‘ile?’ (por. rus. kolko i skolko, ‘ile?’), co wedle jeliko odmieniło się u nas w kielko (stałe w 15. wieku, kielkokroć), aż nakoniec, wedle ile — tyle, przeszło w kilka; odmianę przejęło liczebnikową: »przed kilku laty«, »z kilką« lub »z kilkoma«, »z kilkiem osób«, »pożytek kilkom«, »w kilu panicach«.
kilof, ‘oskard, spiczak do rozbijania muru czy ziemi twardej’; z niem. Keilhaue (nie Keilhacke), w dolnoniem. kīlhaue.
kiła, kiłowy, ‘przepuklina’, we wszystkich językach słowiańskich (nieraz i ‘sęk, guz na drzewie’ oznacza, albo i ‘kiernoza’, stąd lit. kuilys), przeniesione i na choroby weneryczne u nas. Łączą z gr. kēlē, kalē, ‘przepuklina’, dalej z łac. culus, co aż nadto wątpliwe.
kinal, ‘walet kierowy’ (z franc. hiszp. quinola), przeniesione dowolnie na wyzwiska.
kinąć, p. kidać; u Czechów kynouti mówi się o ‘kiśnięciu ciasta’ (stąd kyn, ‘kiśnienie’, i kynal, o ‘nosie wzdętym’, nasze gwarowe kinał), ale dawniej i u nas to znano; jeszcze Mączyński (1564) prawi: »kinione albo kwaszone ciasto«. W czasowniku tym spłynęły dwa różne, p. kidać i kiwać (kinąć z *kidnąć i kiwnąć).
kindiak, ‘koc, dera’, w 17. wieku z Rusi przyszło, początku wschodniego.
kindziuk, ‘żołądek wieprzowy’, ‘salceson’, z ukraiń. kendiuch.
kindżał, właściwie kinżał, ‘puginał, sztylet’, z rus., a to ze Wschodu, ale nie uchodzi mieszać tego słowa z andżarem (anżar, lub chandżar, ‘sztylet’, powszechne u Serbów i Bułgarów, z turec. chandżar, chandżer, a to z arab.), ani z cygańską gandziarą, ‘pałką’ (częste w 18. wieku), ani z czesko-niemieckim koncerzem, ‘rapirem’; dla ruskiego kinżała nie odnaleziono dotąd właściwego źródła wschodniego.
kipieć, kipiątek (por. wrzątek), o ‘gotującej się wodzie’ i ‘parze’; prus. kup-sins, ‘mgła’, lit. kūpuoti, ‘ciężko oddychać’, łotew. kupet, ‘kurzyć się’, kupt, ‘kisnąć’, łac. cupio, ‘pożądać’ (Kupido), ind. kupya-, ‘oburzać się’, kopa-, ‘gniew’ (i u nas o ‘gniewnym’). P. kwap i kopeć. Złożenia z przyimkami (skipiały, wykipieć, itd.) pomijam; rzeczownik kipiel, o ‘wirze morskim’, jak gibiel; tu należy i przymiotnik ogólnosłowiański kypr, czes. kyprý, ‘wolny’ (o ziemi), ‘pulchny’ (o cieście), kyprziti, ‘rozwalniać, pulchnić’, co u nas jedynie w nazwie roślinnej, dla ‘epilobium’, z puchem jedwabistym jego nasion, przetrwało: u Stanka (1472) kypr i kyprz, dziś kiprzyca i kiprzyna, rus. kiprej. Z tym kipr(z)em nic nie ma spólnego kiper, kiprować, »kiprowana materja«, ‘tkana na ukos, w krzyżyki albo prążki’, z niem. kepern, köpern, tegoż znaczenia (holandz. keper, keperen). A jest i trzeci kiper, z niem. Küper, o ‘winiarzu’, t. j. Küfer od Kufe (p. kufa). Do kipieć może i żartobliwe kipnąć, ‘klapnąć’.
kir, kirowy, ‘sukno czarne żałobne’; kiry, ‘katafalk’ i ‘trumna’ (Malczewski); pierwotna postać i znaczenie: kier, ‘grube sukno ślą-
