padło, więc skiełz-, i z nieco odmienną samogłoską i przestawką płynnej: skliz-, sliz-. Kiełzać w znaczeniu ‘chełzać, chełznąć’, o ‘wkładaniu munsztuku koniowi’, przenośnie o każdem ‘poskramianiu, powściąganiu’ (u Słowackiego: »rozhukanych koni On nie kiełza«), polega na mylnej pisowni; kiełzać, skiełzać, skiełznąć (»noga skiełzła«), znaczy tylko: ‘ślizgać, wyślizgnąć lub pośliznąć się’; nieokiełzany itp. należy pisać przez ch, i tam je odsyłam. Kiełzawka, ‘ślizgawka’; kiełzko, ‘ślizgo’.
kien, p. knieja.
kiep, kiepski, kiepsko; kpy, kpiny, kpać, zekpał, kiepkować, kiepstwo; dziś pogardliwie o ‘głupim’: »mam cię za trzy (t. j. kpa) lub cztery litery«, a kiepski, kiepsko, i o ‘złym stanie’ (zdrowia itp.). Pierwotna odmiana: kiep, kiepa (w 15. wieku); kiep było nazwą ‘członka’, skrócone z roskiep, co jest albo roz-kiep (skiep bez s- nagłosowego, jak kora obok skóra), albo roz-skiep, a więc mylnie rozdzielone; roskiep r. 1472 jest chyba roz-szczep, bo oszczep nazywa się w staroruskiem oskiepem. Oba znaczenia u Potockiego: »jak to może kiep we kpa odmienić człowieka«. U Czechów uchodzi dziś słowo za polskie; zapomnieli o własnem, w 15. wieku dobrze im znanem.
kiepieniak, kopieniak, ‘suknia jezdna, płaszcz’, przybyło w 16. wieku z innemi nazwami stroju męskiego z Węgier: köpenyeg, z tur. kepenek, to samo znaczy; u Czechów jest i kepeń, jakby -ek było końcówką słowiańską, por. nasz tan z tańc.
kier, kierować, kierunek, kierownik, kierowniczy, kierownictwo, z niem. prasłowa Kehr, kehren, ‘kierować’ (co innego kehren, ‘zamiatać’); w gwarze flisowskiej: na kier, bakier, rubakier; nabrało ogólniejszego znaczenia. Inne kier, p. kir. Trzecie kier w kartach, ‘czerwień’ (franc. coeur).
kierat, z niem. Kehrrad, ‘koło obracane przez konie lub ludzi dla poruszania czy windowania’; przenośnie dla ‘pracy ustawicznej, męczącej’, albo dla ‘męki’: »jakoby był na galerach albo w kieracie«, więc i ‘kłopot’; Czesi nie mają tego złożenia.
kierca, ‘świeca’, z niem. Kerze, co właściwie ‘knot’ znaczy i od carta poszło; szczególniej o ‘świecach pogrzebowych’ (w ustawach cechowych często wspominana), ‘postawnikach’.
kierchów, kirkut, z niem. Kirchhof (cmentarze pierwotne były zawsze na dziedzińcu kościelnym); używane wyłącznie o ‘cmentarzach różnowierców albo żydów’.
kierdel, ‘stado’, z słowac. krdel, p. pod trzoda.
kiereja, do nas od Turków: »kierejkę Turczyn, Tatar burkę nosi«, z tur. kyr, ‘szary, popielaty’; od nas do Niemców poszła (Küreh).
kiereszować, pokiereszować, ‘porąbać krzyżową sztuką’, z węg. kereszt, ‘krzyż’; rozeszło się z Podgórza, jak inna węgierszczyzna (antały, bizuny itd.).
kierlesz, ‘przyśpiew kościelny’; z grec. kyrie elejson, ‘gospodi pomiłuj’, skrócone, już w 13. wieku i wcześniej; r. 1248 »szli Lachy kierlesz pojuszcze do bitwy«, opowiada kronika wołyńska spółczesna; czes. krlesz i krlesa.
kiermasz, ‘obchód rocznicy poświęcenia kościoła, połączony z odpustem i targiem’, »na tym kierchmaszu albo praźniku«, u Orzechow-
