Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 210.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

rzyjanowi; zresztą skracają je tak samo, Bień z Benedykta, Grzymek z Pielgrzyma. U nas w złożeniach nieraz 3. przypadek zamiast pnia: Bogumił, Piotrumiła.

imię; imienny, imiennik (dawniej drużba, na Litwie ciozka, z rus. tiezoimiennyj skrócone), imieniny, imiono, imionnik. Prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian; cerk. imę (imene), rus. imia, czes. dziś jmeno, dawniej jmě, jmenowati, ‘nazywać’. Imię utworzone przyrostkiem -men (jak brzemię) od pnia no- i n-: słow. imę z *n-men, łac. no-men (nominować, nominacja, nominat), grec. onoma (nasze anonim, ‘bezimienny’, z grec. anōnymos), ind. nāma, awest. nama, goc. namō (niem. Namen, be-nennen); brak w lit., jest tylko prus. emens, 2. przypadek emnes, ‘imię’.

imo, imojazdą, imopławem, p. mimo.

inderak, w 16. wieku, z niem. Unterrock, ‘spodnica’ (unten-, ‘spód’).

indermach, w 16. wieku, z niem. Hintergemach, ‘zatyłek’, »mieszka na tyle, w indermaszku«, tak u Cieklińskiego, Klonowica i i. (indermaszne), ale jeszcze 1568 r. indergmaszek. P. gmach.

indyk, indyczka, narzeczowe jendor, jędor, z łac. gallus indicus, niem. dawniejsze indisches Huhn (dziś Truthan, Indianer), franc. poule d’Inde (z tego dinde, dindon), czes. indiánka (wedle niem.), rus. indiejka obok nazw naszych. W 16. wieku do Europy z Indyj Zachodnich przewieziony i rychło udomowiony.

indzinger, indzienigierka, indzienigerowie, w 17. wieku, dziś inżynier, z włos. ingegnere od ingegno, łac. ingenium, ‘duch’.

inkaust, dawniejsza nazwa ‘atramentu’, czes. inkoust i ingoust, z grec. łac. encaustum, ‘wypalone’ (o czerwonym atramencie cesarzy rzymskich używane), stąd i franc. encre, włos. inchiostro.

inny lub inszy (jak pierwszy), jeszcze w 15. w. z jednem n: »jinych jimienie k jinym pójdzie«, biblja; inaki (»słowa taka, a drugi jinaka«), inaczej, inakszy; gdzieindziej, skądinąd; dawniej samoistne: indzie, ingi, z inąd, inędy, inegdy (‘kiedy indziej’); cerk. inde, inogda, inądu. Zdwoiliśmy n, jak w płonny, męczennik. Słowo iny znaczyło: ‘jeden’ (p.); przybrało znaczenie: ‘drugi’, ‘odmienny’ (jeden, ‘ktoś inny’); ino, ‘tylko’, zachowało pierwotne znaczenie (= jedno, jeno). Prasłowo; łac. unus z oinos, grec. oinos, ‘jedynka’, goc. ains (eins), prus. ains, lit. z przydechem wienas, w ind. i awest. z innemi przyrostkami: eka-, ‘jeden’, aewa-, ‘jeden’; z inaki (inaczej) por. lit. wienokas, łac. unicus, niem. ainaha (gockie).

inochód, jednochód; inochoda, jednochoda; inochodnik, o ‘koniu posuwającym naprzód obie nogi jednej strony, a potem obie drugiej, nie przebierającym nogami’; i tu ocalało ino- w pierwotnem znaczeniu: ‘jedno’; »zbił go z inochody« (‘z fantazji’); r. 1500 i 1530 »junochodnik albo hinszt«, z mylnem ju- zamiast ji-, jak nieraz.

interes, jeszcze przy końcu 16. i na początku 17. wieku w łac. pełnej formie interesse używane: »wszyscy swego interesse szukają«, Wujek, »interese brać«. Knapiusz; dziś ludowe jenteres, jęteres. Europejska pożyczka z łac. interesse, ‘zależeć’. Inne liczne złożenia z inter-