jest i inszta, ‘kobyła’, r. 1500; ogólne w 15. w. (w obu znaczeniach), później ginie; hynszt i horz (albo orz, h- przydech) z niem. ors, ang. horse, niem. nowe Ross, są w 15. wieku równoznaczne, a tłumaczą i ‘camelus’ lub ‘dromedarius’ po glosach i słowniczkach; niem. Hengst, dziś ‘ogier’, pierwotnie ‘wałach’, nieznanego pochodzenia.
hyr, podhalskie, ‘sława’, ‘rozgłos’, z węg. hir, słowac. chyr; jest i hyrny, herny.
hyra, ‘czupryna’, małoruskie.
hys, hyz, chyz, chyż, »płynąć hyzem«, ‘pod dobrym wiatrem’, »na hys, gdy wiatr dobry, żagle wyciągać«, »fortuna sprzyja hysem«, hysować, ‘żagle podnosić’; niem. hissen (die Segel), w tem samem znaczeniu; późna pożyczka.
chaba, haba, ‘grube sukno’; »nic przed czarną do wojny biała nie ma chaba«, Potocki; na całym Bałkanie tylko aba, z tur. nazwy takiego sukna, aba, a to z arabskiego.
chaber, haber, habry, r. 1472 obok »bławatu« i »modraku«; czy przestawione z charba, charpa (czeska ‘bławatu’ nazwa), co wszelkie ‘zielska i chwasty’ oznaczało?, p. charpęć; u Czechów i chrpa, w Tkadleczku: blankytni (‘błękitny’) charpeni.
chabeta, ‘szkapa’; wywodzą od chaby, raczej schaby, ‘kości’(?).
chabina, ‘pręt’; »musi róść chabina, gdzie się ją nagina«, »strugane habinki«, Potocki; ochabić, ‘uchwycić’: »drobiaszczek (‘szlachtę małą’) serce a cnota ochabi«, Potocki; por. rus. chabit’, ‘ująć’, ‘chopić’, ochabień, ‘ochopień’, o ‘sukni zwierzchniej’; postać oboczna obok skob-, skab-, p. skobel, ponieważ ch- i sk- (albo samo k-) stale się wymieniają.
chachla i chochla, ‘żerdź’, por. kochla(?).
chachmęć, chachmęcić, ‘gąszcz’, ‘wertep’, w 17. w.; p. chęchy.
chaja, haja, ‘zawierucha’; »pierwsza z ordą chaja«, »zawartka i marcowa haja«, »zimna, haje dmą w okna«, w 17. w.; narzeczowe chaja, chajawica i chujawica, chujawa, o ‘niepogodzie’; jest i fujaw(ic)a, to samo.
chałagowie, u Krzyszt. Opaleńskiego, z fałagi; f i ch wymieniają się stale; tureckie, ‘baty’.
chałastra, hałastra, hałajstra, ‘gawiedź’, od 17. w., powtarza się narzeczowo u Czechów i na Małej Rusi.
chałat, ‘kapota żydowska’, chałaciarz; z nazwy arabskiej ‘sukni honorowej’, chilat, przez tur. chalat, ‘kaftan’.
chałtury, chautury, ruskie, ‘pominki’, i ‘żebrzące dziady’; grec. chartularion z łac. cartularium (‘spis zmarłych odczytywany przez popa w pominki, i dary za to’).
chałupa; chałupować w 16. w., jak w czeskiem, ‘rozbijać’, ‘drapieżyć’ (o wojsku i ciurach); tylko u Słowian zachodnich; narzeczowo i chałpa; ‘plecionka’ z chałągi, cer-
