różnica między Zachodem słowiańskim a Rusią i Bałkanem: czeskie hwizdati, jak u nas, ale cerk. rus. serb. zwizdati (u Słowieńców i zwizgati, zg i zd mieniają się).
gwoli, przestarzałe poniekąd, urosło z k woli; »aby mu była gwoli«, »niewiem gwoli czemu« (‘dlaczego’), »gwoli większej uczciwości«, u pisarzy 16. i 17. wieku przeważnie, w pieśni ludowej do dziś.
gwozd, gozd, ‘las’, w 15. wieku jeszcze znane i używane, dziś całkiem zapomniane, ocalało w nazwie herbowej Gozdawa (niby ‘Leśna’) i w licznych nazwach miejscowych (zagojski, ‘zaleski’, z zagoźdzski; por. w akcie łac. z r. 1415: »cum opacis silvis vulgariter gozdy dictis«, ‘z cienistemi lasami, zwanemi po polsku gozdy’). I u innych Słowian przestarzałe; w obu postaciach, gwozd i gozd, ocalało do dziś u Słowieńców i Łużyczan. Pierwotne znaczenie, jak każdej nazwy lasu, było ‘drzewo’, a dowodzi tego gwóźdź (p.).
gwóźdź, w dawnym języku i narzeczowo góźdź; dziś żelazny, gwóźdź (u Serbów gwożdje ‘żelazo’, gwozden ‘żelazny’) był niegdyś ‘drewnianą zatyczką’; gwoździć, zagoździć r. 1500, zagważdżać; przygwoździć; gwoździarz, gwoździarnia. Zestawiają z łac. hasta, ‘włócznia’, ‘pręt’, niem. Gerte (goc. gazds, ‘oścień’).
gwoździk, nazwa rośliny ‘dianthus’, dosłowne tłumaczenie niem. Nägelein (od Nagel, ‘gwóźdź’), bo ususzony kwiat ćwioczek przypominał; zwykłe Nelke jest właśnie Nägelche; od nas przejęła Ruś, jak wiele nazw roślinnych, tak i tę, gwozdika, z -ika, cechującem nazwy roślin.
gzelce, zapomniana dziś nazwa kuchenna, w 16. i 17. wieku; »fleki, gzelce na rynku sprzedają«; niem. Gesälze, niby ‘salcesony’.
gzło, w 14. wieku jeszcze kzło (kazania gnieździeńskie), giezłko, giezłeczko, po narzeczach odmiennie: zgło (w 16. wieku) i inaczej, ‘koszula’ (i śmiertna); może to samo słowo co i czecheł (p.): pierwotne *kŭs-lo i *kĭs-ŭlo; różnica ta sama co i między siodło, ‘wieś’, a siodło, t. j. sedlo i sedĭlo.
gzy, gzić, p. giez.
gzyms, z niem. Gesims.
gżegżołka (w. 15.-17.), gżegułka r. 1540, druga nazwa ‘kukułki’ (p.); g- przydano, czes. bez niego: żeżhule, żeżhulka; winno się pisać przez u, jak kukułka dowodzi; pruskie to i litewskie geguże (-uże przyrostek zdrobniałości, od gega); po narzeczach i zazula (p.); »gżegżołka grzegoce« Morsztynowi, ale ją przez mylne rz pisze; zaz-ula a gżegżułka to samo słowo z gardłową dwojaką!
Brzmienie obce; Słowianie zastępywali h niemieckie przez ch w pożyczkach gockich, p. chleb. U nas z czasem pierwotne ch nabrało dźwięczności, i dziś na największym obszarze nie odróżnia się w wymowie h i ch; już podgórzanin W. Potocki nie wiedział, kiedy pisać h, a kiedy ch (w obcych słowach); niejedno dzisiejsze h zastąpiło też
