Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 183.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

którego poszły i wszelkie romańskie słowa: gwarancja, gwarantować (guarantia w łacinie średniowiecznej, ang. warrant). Ten sam pień niemiecki istnieje w Warte, ‘gwardja’, gwardjan (klasztorny), co napowrót wróciło do Niemców jako Garde, bo w franc. bez w: garde, z niem. Warte; stąd i garderobe (nasze garderoba), garantir (i u nas mówią wedle tego garantować, jak i Niemcy, ale włos. guardia, guardaroba i t. d.; we Lwowie garde-de-corps wkońcu na furdygę zeszło).

gwarek, gwarectwo, u nas wyłącznie o ‘górnikach’ i ‘górnictwie’, szczególniej w 17. wieku; z niem. Gewerke, niby ‘cech’.

gwazdać, gwazdacz, gwazdała, ‘gryzmolić’, ‘bazgrać’, do gyzd- (jak kwas do kys-), p. ohydny. W 17. wieku tylko narzeczowe; kpią z Mazura, co »nagwazdał skargę (sądową)«.

gweśny, gwieśny, gwisny, dziś narzeczowe, w 16. wieku jeszcze powszechne, np. u Leopolity (1561 r., ale już nie w drugiem wydaniu!): »gweśne a pewne jest królestwo Twoje«, »gweśne a doskonałe«; w rotach sądowych 15. w. ugwesić, ‘upewnić’; z niem. gewiss od wissen.

gwiazda, »na gwiazdkę«, gwiazdeczka, gwiazdarz, gwiazdowy i gwiezdny, »niebo ugwieżdżone«; gwiazdo- w złożeniach (gwiazdozbiór); gwiaździsty, zamiast dawnego gwieździsty; jedno z charakterystycznych słów litewsko-słowiańskich (t. zn. pojawiających się wyłącznie u Litwinów i Słowian, nie powtarzających się poza nimi); lit. żwai(g)zdē (g później się wsunęło); różnica co do gardłowej, jak w żansis: gęś, t. j. u Słowian welarna, na Litwie palatalna, co niczego nie dowodzi, zwykła to rzecz. Ale g ocalało tylko na Zachodzie słowiańskim, czeskie hwiezda; u Rusi i na Bałkanie zwiezda, z niepierwotnem z- (dlatego i dzwiezda w cerkiew.), t.j. nie odpowiadającem lit. ż, lecz dopiero później z g powstałem; prus. swaigstan, ‘światło’, erswaistiuns, ‘oświecając’, tu właściwie nie należy (do świt- !), chociaż to całe gwaid-, zwaid-, jest tylko litew.-słowiańską odmianką dźwięczną bezdźwięcznego pierwotnego kwait-, swait-, p. kwiat i świat; więc gwiazda i świeca istotnie jedno i to samo słowo (przyrostek odmienny!).

gwicht, przestarzałe; »miejcie szale i gwichty sprawiedliwe«, postyla Dambrowskiego (1620 r.), częste u Naruszewicza i i.; z niem. Gewicht od wägen, ‘ważyć’ (por. Tracht od tragen, itp.).

gwint, gwintowy i gwintowny, gwintówka, o ‘strzelbie z lufą gwintowaną, t. j. z gwintami, linjami wężykowatemi’; z niem. Gewinde od winden, ‘pleść’; ogólne od 16. w.

gwizd. Jak gwiazda jest dubletem do (bezdźwięcznego) świat, tak samo jest gwizd dubletem do świst i chwist i znaczy to samo, więc nietylko gwizdanie toż co świstanie (gwizdać, gwizdawka, gwizdun, gwiz(d)nąć, gwiżdżeć), lecz i gwizd toż co chwist (o ‘przebranych’ i ‘przebieraniu się’, bo maska jest pusta, wiatr w niej świszcze-gwizda), a gwiżdż o ‘orzechu próżnym, bo robaczliwym’, przezywanym również świszczem, świstunem; gwizd oznacza i ‘szczerbę’ (między zębami, między palcami u nogi). Lit. żwigti i żwiegti, ‘kwiczeć’, z tą samą odmianą gardłowej jak przy gwiaździe; i jak przy gwiaździe, ta sama