Grabstichel. Niemieckie słowa są z naszem grób pokrewne; p. grób.
grabić, grabież; grabie, grable (z przyrostkiem -le); prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian; p. grzebać; lit. grēblis, ‘grabie’, i czasowniki grēbti, ‘robić grablami’, grobti, ‘grabić, łupić’, Urobienia: grabać, grabnąć, grabolić i gramolić się (wygramolić); grabieć (od zimna, o palcach) i grabnieć; grabiciel; grabołusk (nazwa ptaszka); grabka, ‘widelec’; zgrabny, niezgrabność; niezgrabiasz (wedle przymiotników węgierskich).
graca, gracować, z niem. Kratze, już około r. 1500 zapisane.
gracja, ‘wdzięk’ (Kochanowski boginie Gracje przez Łaski tłumaczy); gracjalista (sarka na nich już Potocki); ‘rezydent’; gratka, ‘obrywka’, już w 17. wieku znana; gratyska, gratysowy, gratulacja, wszystko z łac. gratis, gratulatio, i t. d., od grates, co ma pochodzić od pnia dla ‘dziękczynienia, chwały’, lit. girtas, ‘chwalony’ (p. żerzec), ind. grnati, ‘sławi’; gracja z włos. grazzia.
grad, gradowy; gradobić, Potocki; prasłowo; to samo u wszystkich Słowian; łaciń. grando, w tem samem znaczeniu, lit. grodas (i gruodas), ‘błoto zamarzło’, ‘krosta u koni od mrozu’. »Sól gradowa albo krupiasta«, zwana i gradówką, chociaż ją akty łacińskie grandinosum (sal) zowią, nic nie ma z gradem do czynienia, poszła z niem. gradiren, Gradirwerk, o ‘tężeniu solanki’.
grafka, gryfel, ‘wskazówka’, z łac. graphium z grec. grafion od grafejn, ‘pisać’, u Czechów bez g(h), rafije; stąd, nie z grec., w starej Rusi rafle, ‘księgi do wróżenia’; grawkę biblji, ‘stylum’, tłumaczy Leopolita: prątek; już w słowniczkach pierwszej połowy 16. wieku przeważa gryfka i gryfla nad grafką.
gramatyka, ‘nauka o języku’; niegdyś nazwa ‘klasy drugiej’; niegramatyczny; z łac. grammaticus, a to z grec. grammatikos, od gramma, ‘pismo’; humorystycznie przezywano gramatką ‘polewkę’ w 16. i 17. wieku; umyślnie przekręcano to w gamratkę; dziś jeszcze gamrot(k)a ‘tłucz z ziemniaków w barszczu lub żurze’; od grammata pochodzi i ramota (p.).
grań, grania, ‘róg, krawędź, gdzie się stykają płaszczyzny’, graniasty, czworograniasty i czworogranny, granowity (słynna granowitaja pałata w Kremlu moskiewskim); granica, graniczny, granicznik, graniczyć; to pożyczył Zakon pruski od Polaków, a Luter ostatecznie przyjął (Grenze, Grenzer, begrenzen). I grań i granica prasłowa; oznaczają ‘węgieł’, ‘stos usypany na węgłach dziedzin’; u nas a przed ń miesza się z o, ó, stąd narzeczowe, podhalskie, groń, gruń, dla ‘góry’, ‘szczytu’, ‘polany’; pierwotne znaczenie wszelakiej ‘spiczastości’, niem. Granne o ‘ości’, ‘szczecinie’, ‘kłosie’, a Grat jest ‘grzbietem górnym’ (Rückgrat, ‘grzbiet’). Tak samo u wszystkich Słowian; czes. hranice i ‘stos’, cerk. grań i ‘rozdział’, czes. hrana i hrano, ‘róg’; granica wszędzie to samo, u Bułgarów i Serbów i ‘rodzaj dębu’.
graty, grat, ‘sprzęty’, ‘rupiecie’, z prawa miejskiego, co wyprawę panny gieradą (z niem. Gerade) zwało; »po śmierci mieszczki wszystek grat i szczebrzuch do męża i dzieci przysłusza«; i w Niemczech Gerade na Geräth, ‘narzędzie’ i ‘wyprawa’, przeszło, bez kpiącego znaczenia; od Rath.
