dzidło. Prasłowiańskie; lit. glodus, ‘co gładko przylega’ (Litwin ma pierwotne przymiotniki, my stale ich umniejszenia niegdyś, z -k); niem. glatt (ang. glad, ‘wesoły’) i Glatze, ‘łysina’, od pnia na -dh (gladh-). Lit. glostyti, ‘głaskać’, prus. glosto, ‘brus’ (do ostrzenia noży), urobione przez -t; u nas urobienie przez -sk w głaskać, głasnąć, pogłaskać.
głaz (w rus. ‘oko’, u nas tylko o ‘kamieniu’; z ‘kamyka — kulki — gałki’ przeniesione na ‘oko’, por. gały u nas, tak samo), pokrewne czy z niem. Glas (glaren, ‘błyszczeć’), czy raczej z lit. gleżnas, ‘słaby, wątły’(?). Ale głaźny, ‘raźny’, niegłaźny, ‘nieraźny’, chyba nie od głazu, lecz od gładzenia.
głąb, głębi; głębia, głębina, głębić w złożeniach: pogłębić; zagłębie; głęboki, głębokość, głębszy (u Reja i głębokszy!); prasłowiańskie; na Bałkanie i u Słowaków pojawiają się odmiany z półgłoską, glŭb-; w rus. i indziej z y: głybokij; u Bułgarów i Serbów d zamiast g: dŭlbok, dubok. Od tegoż pnia pochodzą i nazwy: głąb głąbia (kapusty), głąbiki i głębiki (‘sałaty’), głąbiasty; przeniesione i na ‘głową kapuścianą’, t. j. ‘niezdarę’; Ruś posiada i głybę (‘grudę’), z tą samą samogłoską co w głybokij. Pień głu- z obocznem głą- dla oznaczania wszelkiej ‘grudy’; obok niego, w tem samem znaczeniu, pień gru- i grą-, p. gruda.
głobić, ‘uciskać’, ‘gnębić’; głobić się, ‘troszczyć się’; głoba (na Bałkanie o ‘karze pieniężnej’); ogłoble u wozu, uprzęży (por. głobić, ‘spajać beczkę obręczami’, a u Potockiego: »szkoda pługu głobić w twardej ziemi«); wygłobić, wygłabiać, ‘wydrążać’; narzeczowe głabać, głabnąć, ‘grabnąć’. Litwini zachowali pierwotne znaczenie i wokalizację całkowitą, więc glēbti, ‘obejmywać, ściskać’, glēbys, ‘naręcze’, głobti, głobstyti, ‘ukrywać’, głoba, ‘piecza, opieka’, prus. poglabu, ‘objął’ ; grec. glafō, ‘wydrążam’, glafy, ‘jaskinia’ ; niem. Klafter.
głód, głodny, głodowy, zgłodniały, głodzić (kogo), głodować, we złożeniach głodomór (‘mrący z głodu’) i mrzygłód; głodek (oba ostatnie i nazwa roślin: głodek r. 1472, ‘aridella’, bo w przednówek kwitnie, golaszem wedle łac. herba rasa przezwany). Przestawka z prasłow. gold- (rus. gołod, czes. hlad), a to do pnia geld- (żĭld- z półgłoską), w cerkiewnem żlĭděti, ‘pragnąć’, żlĭdĭ, ‘upragnione’, serb. żudan, ‘spragniony’, żudnja, ‘żądza’, żuditi, ‘żądać, pragnąć’, a z e i z większą odmianą znaczeniową: żlěsti, żlědą, obok żladą, ‘płacić karę’, ‘pokutować’, żlědba i żladba, ‘kara’, wyłącznie w cerkiewnym języku; odmiana ě i a z e i o stała w podobnem otoczeniu (żełd-, żołd-); o zapożyczeniu cerkiewnego, zupełnie zresztą odosobnionego słowa z niem. Geld (goc. fragildan, ‘vergelten’) niema mowy, już dla ż, którego, jak i cz, pożyczki nie znają, jak i dla owej wymiany żlědą i żladą, również obcej pożyczkom. Dalsze odpowiedniki niepewne; przytaczają ind. gardha-, ‘pożądanie’, grdhjati, ‘pożąda’, z pierwotnem r(?); e byłoby wyłącznie słowiańskiem (wymiana l i r nic nadzwyczajnego; p. krzyk i klik, ‘głos’, i i.).
głodać, ‘ogryzać’ (kości), głodze, częste jeszcze u Potockiego, potem zapomniane; lit. głoda, ‘zagłada’; prasłowo; tak samo u wszystkich Słowian, rus. głodat’, głożu. Por. głóg.
