ciupa, ‘nora’, ciupać (i ciukać), ciupnąć (ciuknąć), ‘uderzać’, ciupaga, ‘laska do ciupania (z nasiekiem)’, od pnia tep-, ‘bić’. Prasłowo; cerkiew. tepą, teti (później tepti, tepsti), ‘biję’, czes. tepu, tepsti, tepati, tep i tepot, ‘puls i jego bicie’, otep i otiep, ‘wiązka’ (‘obicie’, nasze ociepka, ocipka), por. nasze dawne paciepa, ‘nora’, zapaciepić się, ‘zanurzyć, zapaść się’, »słońce w paciepi«, »w duchownej paciepi«, »jeśli świat gorszą i paciepią (o obskurantach) miasto światła«, »że się nie długo (niebawem miesiąc) zapaciepi«, Potocki. Lit. tepu, tepti, ‘mazać’ (przenośnie!), tapyti, ‘z błota, śniegu lepić’, tapnoti, ‘ręką uderzać’.
ciura, ciora, obelżywe, na ‘obozowych pachołków’ i na ‘psów’ (Potocki: »leda ciora zająca wytropi«), por. ciurkiem, ciurczeć, ciurkać, ciurknąć, o ‘powolnem cieczeniu’, por. serb. curiti, ‘ciec’, cura, curica, ‘dziewczyna’, czes. curkati, u innych Słowian z cz-: małorus. czurity, łuż. czurać; dźwiękonaśladowcze, i po innych językach.
ciurba, ‘polewka’, w 17. wieku; tur. czorba, arab. sorbet.
ciwun (trocki, wileński, żmudzki), ‘urzędnik ziemski’, z rus. tiwun, a to z nord. thiun, ‘Diener’; w wstawione jak w Iwan.
ciża, ciza, średniowieczne, z niem. Ziese, ‘czynsz’, ‘cło’ (akcyza podobnego pochodzenia? franc. accise, włos. assisa).
ciżma, ciżemki, ‘buciki’, z węg. csizma, z tur.
ćkać, naćkać się, ‘najeść’, ‘napchać się’, tak samo ćpać, czeskie cpati, łuż. cpić.
ckliwy, ckni i cni mi się, cklenie (morskie, ‘choroba morska’), ckli mię, cknąć i cnąć, z tesk-, p. tęskny; obie półgłoski (tŭskŭn) głuchną, a ts piszemy c; rus. tosznit’ mienia, ‘cni mię’, i u Czechów tylko teskliti, teskliwý, teskniti, teskno; ale do cna, ‘do gruntu’, ‘z kretesem’, jest tyle co serbskie do cne, docno, dockan, t. j. ‘do ksna’, ‘do późna’ właściwie.
cło, z niem. Zoll, clić, »płacić cło«, celny, celnik, ‘mytnik’, wyclić, ‘opłatą cła uwolnić od nagabywań’, wyclenie, ‘uwolnienie’, ‘exbrigare’, termin sądowy 14. i 15. wieku: »z tego mię nie wyclił i nie wyręczył« r. 1393; termin sądowy przeniesiono na ‘zachowanie’, ‘zdrowie’: wyclić, ‘wyleczyć’, clić, clenie, ‘kuracja’, oclenie, ‘uzdrowienie’ (r. 1584 tytuł pamfletu przeciw Batoremu), wyclić się, ‘wyzdrowieć’ r. 1620; niem. Zoll z łac. teloneum, toloneum; n zachował rzeczownik Zöllner, ‘celnik’.
ćma, ćmić, zaćmienie, ciemny, ciemnia, ciemność, ciemnica (‘więzienie’, od 13. w., stąd dawne niem. Temnitze, ‘więzienie’, Temlitz, węg. tömlöcz), pociemku, ciemnawo, ociemniały; częstotliwe dawniej zawsze z i, zacimiać; pomijamy złożenia; są i urobienia z -r, ciemrza, ciemrzyć się, ciemrak. Prasłowo, powszechne; cerk. t’ma, t’mnica, rus. tiomnyj, tiemrjawa, czes. tma, temný. Lit. temti, ‘ciemnieć’, tamsa, ‘ćma’, tamsus, ‘ciemny’, timsras, o ‘gniadym koniu’; ind. tamas- i tamisra- ‘ćma’, timira-, ‘ciemny’, awest. temah-, ‘ćma’, łac. tenebrae, ‘ćma’, temere, ‘na oślep’, niem. Dämmerung, ‘zmierzch’. Ćma znaczy u nas już tylko ‘motyla nocnego’, w biblji itd. tylko ‘ciemność’, ‘ciemnicę’. Inne ćma, w 15. w., znaczyło albo ‘legjon, 6666’ albo ‘10000’, ćma ciem,
