z -s, nietylko z -n; to s powtarza się w naszem blesny, ‘szalony’ (u Mączyńskiego), serb. blesast, głupi’, bleska i blezga, ‘głupiec’. R. 1500 dla ‘hyoscyamus’: szelej(!), bielon; r. 1557: bielon, żaly(!), Ruthenis niemica (od niemy). Wywód całej nazwy z celt. bilinuntia, a tego od nazwy bożka celtyckiego Belenos (niby Apollo) wobec postaci z s nie da się utrzymać.
biera, bierka, birka, ‘los’ w 16. i 17. w. (»o żałosna biera«, Potocki), od gry (w kostki, warcaby, karty); co innego birka, ‘owca z tłustym ogonem’, z węg. birka, ‘owca’.
biermuszka, ‘polewka piwna’, z niem. Biermuss.
biernia, ‘pobór’, z czes. bernie Kazimierz W. około r. 1350 przejął; jest w biblji: »aby niżadnej biernie od nich pożądali« (‘daniny’, Leopolita), potem ginie; p. brać.
bierwiono, bierzwiono, bierzwno, bierzmo, ‘belka’, »bier(z)wiona, bierzma w oku twoim nie widzisz«; w 15. w. birzwno, ale już w pierwszej jego połowie a dalej r. 1500 i 1532: birzmno, bierzmno u Seklucjana 1551 r., bierzmo u Reja. Prasłowo, urobione od pierwotnego, u nas już nie istniejącego *bĭrw, ‘belka’ (bułg., serb., słowień. brw, ‘belka, kładka’), urobionego od bĭr- (p. brać) przyrostkiem -w, jak np. werw, ‘lina’, od wĭr-, (‘wiązać’, ‘wrzeć’).
Obok pierwotnego *bĭr-w istnieje i przestawka *brĭw-, rus. briewno (obok bierw, bierwno), czes. brzew, brzwi, ‘kładka’, brzewno, ‘belka’ (nazwa słynnego klasztoru, Brzewnowa), u nas Brwinów obok Bi(e)rzwiennej; taka przestawka w grupie: półgłoska i płynna między spółgłoskami (tĭrt, tĭlt) powtarza się nieraz, por. nasze Krwaty obok Karwatów i i.
bierzmować, z czes. birzmowati, a to z niem. dawnego firmōn, firmen, z łac. firmare, confirmare; w pożyczkach od 9—12. w. oddają Czesi (a my za nimi) niem. f przez b (p. barwa, berło, bażant), łac. firmare, niby ‘ustalić, utwierdzić’; protestanci zowią to dziś Einsegnung. Nasi różnowiercy łączyli dowolnie tę nazwę z bierwionem (p.).
bies, biesić się, biesowski; prasłowiańska nazwa ‘czarta’, u nas zapomniana (nasze psałterze czes. biesa stale ‘djabłem’ zastępują), wróciła dopiero w 15. w., jak Długosz wyraźnie świadczy, z Rusi (nieraz u nas bis, całkiem z małoruska) i jeszcze w 16. i 17. w. o tem dobrze wiedziano, bisa jak dietka z Rusią stale łączono (»trafił bis na Iwana«). Cerk. běs, ‘zły duch’, běsn, ‘opętany’, běsnowati i běsiti sę, ‘szaleć’, bułg., serb., słowień., czes. bies, w tem samem znaczeniu. Pień boj-, p. bać się; litew. baisa, ‘strach’, baisus, ‘straszny’, ale wadzi słow. s, gdyż należałoby oczekiwać *ch (biech, niemasz go), więc twierdzą, że lit. baisa z *baidsa, łac. foedus, ‘brzydki, okropny’; więc bies z *bieds. Bies był takim demonem, jak jędza.
biesagi, ‘sakiewki podwójne, przewieszane przez plecy’, ogólne w 15. do 17. w.; tylko u nas i na Południu, bułg. bisagi, serb. bisage, słowień. bisaga i besaga; z łac. bisaccium (‘podwójny sak’), grec. nowego bisakki (a jest i grec. disakki, bułg. disagi, od dis-, ‘podwójny’), włosk. bisaccia.
biesiada, ‘uczta’, biesiadować. Wywód jej dawny: »co innego biesiady, gdzie bies siada, znaczą?« (Potocki)
