Strona:PL Aleksander Brückner-Słownik etymologiczny języka polskiego 037.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

skie baha, ‘żądza’, zabahaty, ‘zapragnąć’, zabahy, ‘zachcenia’, czes. bażiti, ‘pragnąć’, zabahnouti. Domniemany pień bag-, co i w bagno, więc właściwie ‘czerwienić się od żądzy’; por. rus. zardiet’, ‘zaczerwienić się’.

bąbel, prasłowo dla ‘kropli’ i ‘nabrzmienia wszelkiego’; oboczne buba, bubu, w języku dziecięcym; serb. bubulica, czes. boubel, bublenka, ‘galasówka’; litew. bumbulas, ‘bąbel na wodzie’, bumburas, ‘pączek’, bumbolas, ‘węzeł’; porówn. bęben.

bąk, bączek, bąkać i bąknąć (pod nosem), bęczeć, prasłowo dla ‘brzęku’ i ‘głuchego głosu,’ oboczne z u; p. pszczoła; liczne bukati innych Słowian, co i buk- i bąk- (bęk-) prawidłowo oddaje; załabskie bące, ‘wyje’, bąkar, ‘bąk’ (ptak wodny); bączywie, ‘ziele’, bąk, ‘owad’ i ‘wartałka’, od bęczenia; »bąki zbijać«, o ‘próżniaku’ (od 16. w.), »bąka strzelić«, ‘palnąć głupstwo, myłkę (»byka zrobić«)’; czes. bukacz, ‘bąk’ (ptak i wartałka), bukati, o ‘głosie bąka i sowy’, bukot, ‘ryk’; rus. buczeń, ‘bąk’ (ptak i owad), bukaszka, ‘chrząszcz’, buczat’, ‘brzęczeć’; serb. bukawac, ‘bąk (ptak)’, buka, ‘ryk’, bukati, ‘ryczeć’, buczati, (o morzu). Podobne słowa wszędzie: ind. bukkati, ‘szczeka’, bukkāra, ‘ryk (lwi)’, grec. byktēs, ‘wyjąc’, łac. bucca, ‘wydęte lice’ (czes. bukacz to samo), niem. pfauchen(?), litew. bukczus, ‘jąkała’(?) i i. Bąk r. 1500 i ‘sowę, puhacza’ tłumaczy; tak i w 15. w., ale u Cygańskiego 1584 r. »Kantor niezły bąk, w trzcinie gdy bąka«, jak i dziś.

bean, ‘fryc’, cham’, z gwary żakowskiej, łac. beanus z franc. béjaune, ‘żółtodziób’, — tak samo jak i bedel z łac. bedellus, ‘woźny’, niem. Pedell, ale bedellus wyszło z niem. Büttel, u nas butel w 16. w.

bebechy, ‘wnętrzności’, ‘graty’; por. bebiś (p. baba)?

bebłać, bebrać, p. babrać.

bechtać, na-, podbechtywać, jedyny u nas ślad bardzo ogólnego na Południu słowiańskiem bŭch (na Rusi tylko w cerkiewnym języku: biechma i bochma, ‘wcale, całkiem’), serb. bach (ubach, ‘wcale’, szczególniej przy przeczeniu, udriti u bach ‘przeczyć’, zabasziti, to samo, jak bułg. chwasztam bŭch). U Serbów ten sam pień w znaczeniu wszelakiego ‘tętentu, tupania’: bachat, ‘kłus’, bachnuti, ‘wpaść’, bachatost, ‘pycha’. Z inną wokalizacją p. buch.

bechter, bechtyr za Reja, ‘pancerz’ w 16. w., rychło ginie; ze Wschodu; porównano dawne serb. bachterec, ‘kolczuga’.

beczka, beczułka, u Czechów jeszcze pierwotne beczwa, rus. boczka, boczonok, boczar, ‘bednarz’, cerk. bŭczew; pożyczka, jak największa część nazw odnośnych, źródło jednak niepewne: niem. Butte, Bottich (stare botahha), łac. butica, włosk. botte?

bedewia, badawia, w 16. w. ‘koń arabski’, od nazwy Beduinów, od bedu, ‘pustynia’, tur. bedevi at.

bedła, 2. przyp. liczby mnog. bedł zamiast *bdeł; bedłka zamiast *bdełka; bdły jeszcze po narzeczach, bdła u Stanka 1472 r.; bdły w 16. w. obok bedły; znane tylko na Zachodzie (u Czechów bedla, łuż. bodło), ale jest i na Litwie (bude w 16. w., dziś na Wschodzie, ogólniejsze zdrobniałe budele, ‘grzyb’); bedła pośledniejszy rodzaj, dlatego »dziękują z bedł«, t. j. z lichego daru (mają doma rydze).

bednia, ‘kubeł’, ogólne tylko w bednarzu; pożyczka, jak i putnia (to