marium, almaria; właściwie: ‘skład czy schowek broni’; u innych Słowian z końcówką -ra, nie -ria, jak u nas wedle łaciny: słowień. almara i ormara, czeskie armara i almara, almierz, almarze. Same arma, ‘broń’, armare, ‘bronić’, w dawnym czasowniku armować się, ‘bronić się’; por. dalej armja, armata, alarm. P. alwerz.
aloes, -s wilczem prawem do aloe (ale już i w łac. średniowiecznej aloes, lecz tylko w 1. przypadku, u nas przez całą odmianę!) przystąpiło; »czarna aloes« w 16. w., nierównie częściej zowie się (czarną czy żółtą) heleną, haleną, aleną, eleną, dziwnem zniekształceniem, pomieszaniem z inną rośliną: »oman Hellenium zową od Heleny« (inula Hellenium). Powszechne u innych Słowian od 9. w., od tłumaczenia ewangelji, ale tylko w postaci prawidłowej aloj, aloja, aloje (w 9. w. i alguj, olguj, z owem osobliwszem g, co tam jest i w Ewga, ‘Ewa’ i i.).
altembas, ‘złotogłów’, z altyn ‘złoto’ (u wszystkich tursko-tatarskich plemion, stąd nazwa Altaju i rusk. altyna, ‘pieniążka’) i baz, ‘tkanina’ z arab. bez (por. tureckie bezestan, ‘rynek’, t.j. kryty bezem, ‘płótnem’; częste w 17. w. u S. Twardowskiego w Legacji 1637 r., Z. Lubienieckiego 1640 r. i i.: »rynek przedni« tłumaczy Twardowski).
alwerz, ‘kredens’, w opisie izby stołowej u K. Miaskowskiego: »ale i alwerz ono też na stronie, a w koło sklenice, kieliszki«; por. włosk. alborello, ‘naczynie, flaszka’(?); raczej czesk. almierz zniekształcone.
alzbant, alzbancik (u Reja alzbaniczek błąd druku?), z niem. Halsband ‘naszyjnik’, bo nad Wisłą jak nad Łabą, w pożyczkach z niem. h się usuwa (p. uf, usnacht, antaba, antfos, ochmistrz, olędry), a przeciwnie h dosuwa (p. herszt, herb, hecować); nadłabscy Słowianie wymawiali: er hamtman, zamiast: Herr Amtmann). Wyjątkowo z h: halcbanty r. 1574 w przekładzie paszkwilu De Portes; u Zbylitowskiego i innych.
ałun, hałun, z niem. alun (Alaun), a to z łac. alumen; od nas na całą Ruś; brak go u innych Słowian, — chyba u Słowieńców.
ambaje, przestarzałe, jeszcze bardziej niż androny, używane dla rymu i w 19. w. (Fredro, z nowych Bunikiewicz i i.), ‘bajki, plotki, niedorzeczności’; przeszły od nas i na Ruś (»androny jadą« u Gogola): obie nazwy od kołowania drogą, zaułkami, łac. ambages ‘zakręty’, włosk. androne, ‘długie korytarze czy uliczki’; androny prawią lub stroją r. 1698 i 1703 (dawniejszych cytat nie znam).
ambaras, z franc. embarras, ‘przeszkoda’ (od celtyck. franc. barre, ‘belka, tragarz’); franc. em-, en-, piszemy wedle wymowy, jak wszelkie obce pożyczki, a więc ankieta (enquête, z łac. inquisita, por. inkwizycja, inkwizytor), ansamble, antrakt, amfilada (enfilade!), antreprener.
ambona, ‘kazalnica’, z łac. ambo, greck. ambon, włosk. ambone; jest i w łac. średniowiecznej ambona, właściwie ‘trybuna’.
ambus, z niem. Ambos, ‘nakowadlnia albo ambusek’ w Słowniczku z r. 1532; »na ambusie igły wybijać«, Ustawa cechowa.
amelja, ‘ładownica’, częste w 17. w.: »niemać ten ładunków w amelijej swojej;« »nasułem był miasto kul w ameliją grochu«; »mieszków,
