Strona:PL Aleksander Brückner-Psałterze polskie do połowy XVI wieku 09.jpeg

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

Wydanie pomnika odznacza się dokładnością wzorową — nie wchodzimy tu w szczegóły, nie myślimy poruszać pytania, co do wartości i oceny plonu językowego, jaki z tekstu wyzbierać można. Przyłożył się do tego walnie wydawca sam, dając obfity i staranny słownik; zamierzamy tutaj tylko niektóre pozycye wątpliwsze krótko omówić, poruszyć niektóre zagadnienia.
Na psałterz floryański złożyli się nietylko trzej pisarze, nawet wzory, z których czerpali, przynajmniej dla polszczyzny, bywały rozmaite; drugi i trzeci pisarz mieli przed sobą tekst glosowany polski; pierwszy takiego nie miał. Wzór, oryginał albo oryginały psałterza floryańskiego pochodziły z pierwszej połowy XIV wieku; pisownia jego była podobna pisowni świętokrzyskiego zabytku, t. j. miała r zamiast rz, d zamiast dz itd.; niektóre myłki floryańskiego tekstu dowodnie to okazują. Np. mlodycz 118, 9 adolescentior, zamiast młodzic; albo strzedz mel 118, 103 zamiast stredz, jak 18, 11 czytamy, od strzodze a custodia 129, 6 zamiast stroze (strosze) itd. Pisarze floryańskiego tekstu modernizowali go, toż czynili wszyscy inni; więc wrzemię czasem zastępywali; zamiast ot, ote pisywali od, ode itd.; słowa nieznane sobie na zwykłe mieniali; dla tego te różnice, nieraz wcale znaczne, między wysłowieniem floryańskiem a puławskiem, to wahanie się między gospodzin a pan, w obeżrzeniu (in conspectu, jak np. w psałterzu klementyńskim) zastąpione innem. np. 87, 2 w obesrzene twoie (w obezrsienye twe Klement.) ale w puławskim: przedczye, 88, 36 w obesrzenu moiem (w obezrsienu mem Klement.), ale w puławskim przedemną itd.
Wydawca zaopatrzył tekst floryański w słownik bardzo obfity i staranny; układał go wedle pisowni nowożytnej, dodając cytacye w pisowni floryańskiej; lecz na transkrypcyę kilkunastu pozycyi i na objaśnienie ich nie zgadzamy się a wobec pierwszorzędnego znaczenia tekstu floryańskiego dla historyi języka polskiego nie uważamy za zbędne, pozycye te w następstwie alfabetycznem omówić, nasze o nich mniemanie wyłożyć i usprawiedliwić:
Anjelski anjół“ odczytuje wydawca pisownię floryańską (np. angelsky, angol boszy, angeli itd.). Nie zgadzamy się z tem, czytamy je angielski, angioł, angieli itd., nie myślimy się powoływać na zabytki, jeszcze XVI wieku, jeszcze Rejowskie z formami wyraźnymi angioł itd. i tu zaznaczamy, że pisaz floryański tekst modernizował. Jak z kazań świętokrzyskich wiemy, brzmiało to słowo niegdyś tylko angieł, angielski, i w oryginale tekstu floryańskiego inaczej jego nie pisano, co dowodzą zachowane pisownie floryańskie angela, angelow, angelom, obok nich wstawiono jednak i nowszą, angol. Pisarze floryrańscy uczuwali nieraz niewygodę pisowni = gi, = ge, którą wedle łaciny po-