zajęty każdy według swego upodobania i potrzeby. Ja, siedząc na kupie siana, spoglądam ciekawie na brzegi i okolice, mieszcząc w swej pamięci ogólną fizyonomię krainy i wszystkie szczegóły, stanowiące jej właściwość. Tatarzyn, który jest moim kucharzem, gotuje obiad przy ognisku, nie gaszonem przez cały czas żeglugi; karciarze siedli przy sterze, rzucają karty, a fizyonomia tego, który był wczoraj wesołym, posmutniała. Stary kawaler zgubionego medalu, strapiony i milczący wałęsa się po belkach tratwy, inny żołnierz śpiewa głosem przedętym i ochrypłym jak wiatr w jaskini pieśń o «Kudriawieńkoj bierozie», wtórując uderzeniem młotka, którym podbija dopiero co ukończone buty. Rekrut dezerter łata podartą koszulę i spodnie, nie zapominając dorzucić swego słowa do ogólnej rozmowy. Dezerter jest szczupły, nizki, bardzo jeszcze młody chłopiec; uśmiech ma dobroduszny, ruchy szlamazarne, z oczów jednak wyziera przebiegłość i zręczność, którą okazał w ucieczce ze swego batalionu. Dezercya odejmuje człowiekowi bezpieczeństwo, a w Moskwie pozbawia na zawsze ufności i aż do grobowej deski wystawia go na ustawiczne pociski prawa. Młody rekrut wiedział o tem wszystkiem, lecz złudzony nadzieją a przestraszony przykrym stanem żołnierza, myślał, że dla niego los nie będzie równie okrutnym jak dla tysiąca innych próbujących wyrwać się z niewoli — uciekł więc a błądząc ze swoim towarzyszem w puszczy i górach, przeszedł przeszło sto mil drogi. Głód zmusił zbiegów do porwania cielęcia z pastwiska, które zaraz zjedli. Syberyjscy chłopi nie chwytają zbiegów, owszem pomagają im w ucieczce chętnie dawaną jałmużną i przytułkiem, lecz w razie kradzieży przez zbiega popełnionej, ścigają go z zawziętością i bez litości prześladują. Poszkodowany chłop domyślił się, że cielę porwali zbiegi; puścił się w góry dla wyszukania winowajców, prędko ich wynalazł, powiązał i zemścił się oddając w ręce władzy. Rekrut skazany na znaczną karę, z powodu wstąpienia na tron Aleksandra II. od takowej manifestem został ułaskawiony. Manifest co do niego w podobny sposób został wykonany jak i co do wielu innych. Przeczytano mu, że jest ułaskawiony, i zamiast palek, dano mu 500
