Strona:PL-Mieczysław Gogacz-Filozofia bytu w „Beniamin Major” Ryszarda ze świętego Wiktora.pdf/50

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

też o kontemplacji jako o czynności inteligencji, przenikającej działanie poznawcze, dokonywane przez ratio i imaginatio.
3o Przedmiot kontemplacji. Stosunek kontemplacji jako czynności do przedmiotów kontemplowania jest kwestią zasadniczą i dopiero ta kwestia budzi dyskusję. Dyskusja w ogóle nad Ryszardem[1] ujawniła, że wymieniona kwestia nigdy nie została rozwiązana wyczerpująco. Popełniano więc stały błąd ujmowania kontemplacji w stopniach pomijając zagadnienie jej przedmiotu. Tymczasem, skoro kontemplacja jest czynnością, a stwierdzają to teksty Ryszarda, to, ujmując tę kwestię także od strony filozofii bytu, można zauważyć, że tym bardziej słuszne jest rozwiązanie Ryszarda. Ryszard nawet explicite mówi o przedmiotach kontemplacji w swej definicji i w innych miejscach, gdy omawia sensibilia, intelligibilia i intellectibilia. Inaczej zresztą nie można rozumieć Ryszarda. A dalej czynność, czyli działanie jest zawsze aktem drugim bytu. Akt nie może być stopniowany, ponieważ stopnie domagają się ontycznego zróżnicowania. Może się jedynie, jak ruch, stawać lub doskonalić. I jedynie w tym sensie można by przypuszczać, że Ryszard w swym ujęciu kontemplacji zostawia miejsce na quasi stopniowanie, powiedzmy raczej, na dokonywanie się kontemplacji, na dopełnianie się podziwiającego poznania poprzez trzy sposoby, dzięki poznawczemu kierowaniu się umysłu do grup przedmiotów kontemplowanych. Odpowiedni w Beniaminie tekst, który mówi o tym jak działa mechanizm kontemplowania, a raczej — jak zachodzą poszczególne fakty skontaktowania się kontemplacji z meditatio i cogitatio we władzach: ratio i imaginatio, wyjaśnia dlaczego umysł kontemplujący przechodzi sześć grup przedmiotów.[2] Tyle bowiem jest możliwości poznawczego ustosunkowania się intelektu do rzeczy, które poznaje.

4. Cechy kontemplacji”. Wyjaśnienie zagadnienia kontemplacji jako czynności, w której z podziwem poznaje się przedmioty, postuluje jednocześnie zagadnienie zasady, dzięki której przedmioty są ugrupowane. Właśnie to, że dają się poznać w sześciu grupach, spaja je w całość ontyczną i uporządko-

  1. Patrz s. 29-34.
  2. c 70 BC.