teorię poznania augustyńską, którą niewątpliwie Ryszard znał od Hugona,[1] to w wypadku kontemplacji, przy rozróżnieniu dwu jej definicji u Ryszarda, pozostaje niezbite stwierdzenie, że kontemplacja jest aktem intelektu i odnosi się do przedmiotów także poza Bogiem.
Sama definicja określając, że kontemplacja jest perspicacia, że jest umysłowym dociekaniem, zobowiązuje do uznania jej za jedno, niestopniowane działanie. Ryszard poza tym, zastanawiając się nad przedmiotem danego etapu kontemplacji, stwierdza, że jest ona jednym oglądem[2]. Stwierdzenie to jest prawie rozstrzygające, w każdym razie upoważnia do, wykazania, że kontemplację należy ujmować jako czynność. W wielu miejscach Beniamina Ryszard ustala, że w kontemplacji podziwia się rzeczy widzialne,[3] niewidzialne, własną dusze i aniołów.[4] Ten podziw sprawia, że poszerzana umysł przez wiedzę,[5] wychodzimy ponad siebie przez podniesienie ponad naturę,[6] dochodzimy do odmiany umysłu w pobożności, podziwie i uradowaniu ze spraw Boga.[7] Kontemplacja jest podziwiającym poznawaniem i sprowadza trzy wymienione skutki. Ryszard nazywa je sposobami,[8] przez które działa kontemplacja i które, jako swoje skutki, sprowadza do duszy człowieka. Teksty Ryszarda wyraźnie więc mówią o kontemplacji, jako o czynności, którą charakteryzują trzy sposoby. Mówią
- ↑ Stosunek Ryszarda do Hugona, patrz s. 93-97.
- ↑ Mówi bowiem o jednej spekulacji, a o różnych rzeczach, których dotyczy. Por. „De distinctione eorum que ad hanc speculationem pertinent” c 91C, por. c 107D, i tekst wyraźny: „contemplatio sub uno visionis radio ad innumera se diffundit” c67B.
- ↑ Np. „primum... considerationis genus est in consideratione et admiratione rerum corporalium in omnibus eis que per quinque sensus corporeos ingrediuntur ad animum” c 79A. „sensibilia dico... visibilia et sensu corporeo perciptibilia”. c 72C.
- ↑ „Constat... hoc contempl... in incorporeis et invisibilibus essentiis utpote spiritibus angelicis, et... humanis”. c 108D i 109A.
- ↑ „Recte ...ilia mentis dilatatio... ejusmodi studii scientia comparatur” c 172 B, por. c 170A.
- ↑ „Supra naturam mentis sinus dilatatur, quando humana intelligentia, ...totius humanae naturae modum... transgreditur” c 173A.
- ↑ „tribus autem de causis... in mentis alienationem abducimur... magnitudine devotionis... admirationis... exsultationis” c 174A, BC.
- ↑ „tribus autem modis... contemplationis qualitas variatur... mentis dilatatione... sublevatione... alienatione” c 169D i c 170A.
