Strona:PL-Mieczysław Gogacz-Filozofia bytu w „Beniamin Major” Ryszarda ze świętego Wiktora.pdf/48

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

2o Podmiot i istota kontemplacji. Nie stwierdza się w literaturze dotyczącej Ryszarda negowania tego, że kontemplacja jest aktem intelektu. Skoro jest aktem intelektu, to w wypadku człowieka jest procesem, właściwym ludzkiemu poznaniu. Ryszard nie wypowiada się na temat mechanizmu poznania ludzkiego. Zakłada znajomość tej sprawy.[1] Omawia tylko poznanie przez kontemplację, które charakteryzuje się tym, że ma cechę zostawania w podziwie. A skoro „z podziwu rośnie uwaga, a z uwagi poznanie”,[2] więc według Ryszarda poznanie kontemplacji jest pierwsze i pełne, i raczej jedyne.[3] Podziw odnosi się do tego faktu, że wszystko, co jest poznawane, przypomina Boga i na Boga wskazuje. W kontemplacji bowiem poznaje się spectacula, którymi są visibilia, invisibilia, divina, i które Ryszard nazywa wprost sensibilia... intelligibilia... intellectibilia.[4]

Na podmiot więc kontemplacji (mens) wszyscy się zgadzają. Istota kontemplacji jako aktu intelektualnego także nie budzi dyskusji. Owszem, Déchanet stwierdza, że cały Beniamin Major ujmuje i uzasadnia kontemplację jako akt intelektu, zależny od sił człowieka.[5] I trzeba przypomnieć, że skoro kontemplacja jest aktem intelektu ludzkiego nie może więc być zasadniczo „wlana”. Stwierdzenie to popiera fakt, że kontemplacja dotyczy rzeczy, które są tym, w czym widzi się mądrość Boga, spectacula sapientiae. Stanowczo więc trzeba odrzucić poglądy, które przyjmują, że kontemplacja według Ryszarda odnosi się tylko do Boga i jest poznaniem, które za nas spełnia Bóg.[6] Nawet gdyby się przyjęło

  1. I tu ma rację Kulesza zarzucając Ebnerowi, że omawia zagadnienia teorii poznania, której Ryszard nie podał. Rzeczywiście Ryszard nie omawia poznania innego niż kontemplacyjne.
  2. „crescit itaque ex admiratione attentio, et ex attentione cognitio”. c 178 B.
  3. c 193 C.
  4. „sensibilia dico quaelibet visibilia... Intelligibilia autem dico invisibilia... Intellectibilia hoc loco dico invisibilia et humanae rationi incomprehensibilia”. c 72 CD.
  5. „Tout le „Beniamir Maior” nous présente la contemplatio comme un acte de nature intellectuelle, produit sur un mode proportionné aux forces humaines laissées à elle mêmes”. Déchanet (11) c 1965.
  6. Por. Kulesza (28) i poprzednie myśli niniejszego rozdziału oraz z Déchaneta (11) c 1962.