Strona:PL-Mieczysław Gogacz-Filozofia bytu w „Beniamin Major” Ryszarda ze świętego Wiktora.pdf/47

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

menty ryszardowskiej definicji:[1] a) kontemplacja w istocie swej jest aktem intelektu perspicacia, a mówiąc szerzej — jest działaniem umysłowym. Nie jest to działanie jakiekolwiek, lecz b) perspicacia libera, cum admiratione suspensa. Działanie to zależy od inicjatywy podmiotu działającego; c) podmiotem kontemplowania jest intelekt, mens. Działanie podmiotu jest dążeniem do przedmiotu działania, d) przedmiotem kontemplacji są sapientiae spectacula.
Można więc określić, poprawiając Kuleszę, że kontemplacja[2] jest to działanie poznawcze intelektu, który w sposób wolny i z podziwem poznaje rzeczy, wskazujące na Boga, ujawniającego w tych rzeczach swą mądrość.[3]

    średnie recypowanie go z rzeczy, z którą się kontaktuje przez zmysły (por. Krąpiec (83), może więc recypować i pojęcia i sądy, w ogóle wyniki czyjegoś poznania bez pomocy intelektu czynnego, jeżeli uzna się za możliwe podanie ich bezpośrednio przez Boga. Trzeba tu zaufać mistykom, stwierdzającym zachodzenie takiego kontaktu człowieka z Bogiem (por. Bergson (74)). Należy dodać, że w poznaniu przez wiarę bierze udział intelekt czynny.

  1. Kulesza (28) s. 244.
  2. Należy zwrócić uwagę, że wg Ryszarda kontemplacja jest działaniem wysokiej godności, ponieważ prowadzi do wiedzy, której pełnię już tu zapoczątkowaną uzyskuje w życiu przyszłym. Kontemplacja przechodzi więc poza doczesność. „Nam veritatis contemplatio in hac vita inchoatur, sed in futura jugi perpetuitate celebratur” c 65A; „plenitudo itaque scientiae Deum cognoscere... Hujus plenitudinis perfectio in hac vita inchoatur, sed in futura consumatur” c 139BC.
  3. Tłumaczenie Kuleszy (28): „kontemplacja jest to akt umysłu, który przenikając z łatwością cuda mądrości Bożej trwa w zachwyceniu s. 245.
    Tłumaczenie Ebnera (13): „freie, bewundernde Durchsicht des Geistes In die Schauspiele der Weisheit” oder der „freie, scharfe Blick des Geistes, der in das Schauen der Dinge ergossen ist” s. 98.
    Tłumaczenie Déchanet’a (11): „La contemplation est un acte de l’esprit penetrant librement dans les merveilles que la Sagesse a rependue à travers les mondes visibles et invisibles et demeurant suspendue dans l’admiration”. c 1962.
    Poprawność tłumaczenia „sapientiae spectacula” przez „rzeczy wskazujące na Boga, ujawniającego w tych rzeczach Swą mądrość” stwierdzają teksty: „in his omnibus creaturis illius superessentiae potentiam, sapientiam, munificentiam mirando veneramur et venerando miramur” c70C, „attendamus quomodo in sapientia sua fecit haec omnia, quomodo sapientia sua fundavit terram et stabilivit coelos prudentia... Consideramus nihilominus... quomodo sit iustus Dominus in omnibus viis suis...” c 87D. Kulesza dał terminowi „spectaculum” znaczenie tego, co dziwi, „cudu” s. 224. Słusznie. Należy jednak dodać, że Ryszard głębiej ujmuje treść tego terminu rozumiejąc go, jak wskazują teksty, jako to, co może świadczyć o Mądrości, co jest jej znakiem, budzącym podziw, czymś, w czym widoczny jest ślad niewidzialnego Boga.