Strona:PL-Mieczysław Gogacz-Filozofia bytu w „Beniamin Major” Ryszarda ze świętego Wiktora.pdf/122

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

żania się do Boga, tym jednak etapem: w którym, na podstawie śladów w stworzeniach, poznawczo odnaleziony Bóg jest nie tylko wyłącznym przedmiotem umysłu i woli lecz i inicjatorem nowego stanu przeżywania. Bóg daje poznanie Siebie, daje miłość i radość.[1] Człowiek tylko przyjmuje. Oczywiste jest, że ten stan „odmiany umysłu”, właściwie stan bierności, będący według Ryszarda skutkiem najżywszego i długiego działania,[2] nie jest udziałem wszystkich ludzi. Każdy człowiek ma tylko możność osiągnięcia stanu bierności, w którym zamiast człowieka działa Bóg. O istocie tego działania nie wie się dużo. Umysł bowiem nie potrafi sformułować pojęciowo tych przeżyć i zakomunikować ich drugiemu człowiekowi.[3] Pozostają one zamknięte w przeżywającej je osobie, nieznane i tajemnicze. Wszystkie te cechy, jak informuje J. Bricout,[4] dają się krótko wyrazić słowem od którego urobiono termin mistyka i mistyczny.[5] Terminu mistyka używa także Ryszard. I łatwo ustalić, że mistyka według Ryszarda jest nazwą dziedziny swoistych stosunków Boga do człowieka, polegających na nadnaturalnej przyjaźni Boga i duszy z charakterystyczną ce-

  1. „Nemo autem tantam cordis exsultationem vel sublevationem de sui viribus praesumat, vel suis meritis ascribat. Constat hoc sane non meriti humani, sed muneris esse divini” c187C.
  2. „in primo gradu quasi arcam nostro labore fabricamus... in secundo gradu area supportantium humoris sublevatur... cum... contempl. radius dilatatur... in tertio gradu area in saneta sanctorum infertur... quando contempl. acumen ad intimum mentis sinurh secluditur” c170B.
  3. „ea quae per mentis alienationem conspiciunt ad semetipsos revers juxta communem animi statum nullo modo capere vel recolligere possunt” c 169C, „in ejusmodi enim speculatione antequam animus ad consueta redeat, Dominus abit, longiusque recedit, et incomprehensibilitatis suae magnitudinem visionis elongatione ostendit” c148D iB.
  4. „Mysticisme, mystique, mystère, ces divers mots, qui dérivent du grec fermer, être fermé, évoquent l’idée de quelque chose de secret, qui échappe plus ou moins à la claire raison, et qui ne peut être clairement divulgé ou exprimé” Bricout (75) c1253.
  5. Pourrat (33) wyraża pogląd, że „le mot „mystique” chez les Victorines ...est synonyme de „symbolique”, d’„affectif.” A Saint-Victor on apelle mystique conformément au sens étymologique, ce qui se cache sous un symbole. La contempl. mystique sera donc celle qui nous fait découvrir, sous le symbole des réalités matérielles, les vérités qui y sont renfermées” s. 160. W związku z rozstrzygnięciami w niniejszej rozprawie uwagi Pourrata, odnoszące się do kontemplacji mistycznej, należy uważać za pobieżne.