Strona:PL-Mieczysław Gogacz-Filozofia bytu w „Beniamin Major” Ryszarda ze świętego Wiktora.pdf/101

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

tyczny, że Bóg podaje intelektowi wiadomości o sobie, według Ryszarda jednak w kontemplacji niewłaściwej, według Augustyna zawsze, skoro oświeca władze umysłowe człowieka przy każdym akcie poznawczym. Poza tym nie będzie za śmiałe stwierdzić, że Ryszard potraktował Augustyna raczej jako punkt wyjścia do samodzielnych badań.

3. RYSZARD A WSCHODNI OJCOWIE KOŚCIOŁA
(związki z ujęciami aleksandryjskimi)

I Hugon i Augustyn przejęli z tradycji chrześcijańskiej i z pism Ojców wschodnich myśl, ważną w scholastyce, łączenia rozważań teoretycznych z praktyką dążenia do Boga. Orygenes wyraźnie stwierdził, że zawsze teoria wiąże się z praktyką[1] i raczej praktyka jest wcześniejsza,[2] ponieważ przez nią idzie się do sformułowań teoretycznych.[3]Bernard z Clairvaux zajął się szukaniem sposobów osiągania Boga. Augustyn przed nim i potem Hugon usiłowali w równej mierze traktować teorię i praktykę. Ryszard rozwinął teorię dążenia do Boga. I oparł się w tym na myśli patrystycznej, specjalnie Ojców wschodnich, i specjalnie aleksandryjskich.

W Aleksandrii sformułował się[4] swoisty pogląd na strukturę rzeczywistości. Przyjęto, że rzeczywistość wyczerpują trzy elementy: Bóg, byty pośrednie, materia. Wszyscy myśliciele aleksandryjscy godzili się na ten schemat, a różnili się tylko w określeniu natury bytów pośrednich i w ustaleniu zasad komponujących rzeczywistość z wymienionych elementów. Plotyn znalazł aż dwie hipostazy między Bogiem a materią, która jest właściwie ostatnią hipostazą, wyemanowaną z dynamicznego bytu. Przez to ujęcie,

  1. „πρᾶξις γαρ θεωριας ἀνάβασις“ Orygenes (60) s. 9-10. (In Lucam hom. 1; Rauer, 9-10). Tłum. „c’est par la praxis que l’on monte à la contemplation” Lemaitre (30) c 1802.
  2. ὀύτε γαρ πρᾶξις ὀύτε θεωρια ἂνευ θατέρου Orygenes (60) s. 252, 2. (In Lucam fragm. 39; Rauer, 252, 2). Tłum. „ni praxis sans theoria, ni theoria sans praxis” Lemaitre (30) c 1802.
  3. Patrz odnośnik 1.
  4. Zestawienia poniżej oparte są zasadniczo na wiadomościach podręcznikowych. Ze względu na to, że są powszechnie znane, nie otrzymują udowodnień w cytatach. Wystarczają zresztą do ukazania głównej myśli paragrafu.