Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/75

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

zdobi, wdzięczy, przyodziewa; wszędzie są intencye ornamentacyi, choć nigdzie wykonanie nieodpowiada myśli.
Cecha to wszystkich wieków upadku; i ta trzecia epoka historyi sztuki mogilnéj, nieznanego nam świata, zamykająca cykl pełny, obrót całkowity dziejów sztuki piérwiastkowéj, podlega ogólnemu prawu.
W piérwszym okresie widzimy zaledwie rodzącą się ideję piękna, którą objawia tylko pojęcie linii; w drugim kształci się uczucie piękna, rozwój jego stosunkowy widoczny i wielki; w trzecim przy największéj płodności i rozmaitości utworów, do strzegamy schyłek i upadek, dający przeczuwać nową erę.
Jakkolwiek epoki te kunsztu piérwotnego mało są nam jeszcze znane, dosyć porównać piękny młot kamienny, starannie wyrobiony celt bronzowy, z pełnemi prostoty ozdobami topor żelazny, lub blaszkę z ostatnich czasów, z niezgrabnie odciśniętym na niéj smokiem — by się przekonać o wybitnym charakterze i cechach każdego okresu. Widzimy w nich cały odrębny i pełny cyklus historyi sztuki, która że się niewyraziła ani posągami, ani płaskorzeźby, ani dziełami większych rozmiarów, niemniéj zapoznaną być niemoże.
Wiemy, jak dziwném wielu wyda się to twierdzenie nasze, obstajemy jednak przy niém, przekonani, że sumienniejsze wejrzenie w pomniki, nie tak je urojoném przedstawi badaczom, jak się na piérwszy rzut oka zdać może. Zabytki wszystkich trzech epok, acz w niewielkiéj doszły nas ilości, porównane jednak z pomnikami współcześnemi innych krajów sąsiednich, rzucają światło dostateczne, do ich rozróżnienia, choć niewystarczające może do rozwiązania całkowicie zagadki. Jako dowody historyczne, zabytki te są także niezmiernéj wagi, wskazując wpływy, jakim ulegała Słowiańszczyzna, i równy stopień cywilizacyi z ludami ją otaczającemi, które podobnemi sprzęty i wyrobami się posługiwały.