Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/288

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

śnie z Normandami, nauczyli się sztuki pisania. W Litwie pismo, runy, miało nazwanie oddzielne Rasztas; a choć pomników jego nie mamy, język zachował ślady egzystencji.
Zabytki słowiańskie i słowiano-litewskie, jakkolwiek nie liczne, obok germańskich, których dotąd w Niemczech wyszukać nie umiano, (Grimm) wybornie stanąć mogą; a jeśli z niedostatku pomników w Germanji, nikt nie wnosi, by run nie znała, toż samo do nas zastosować potrzeba.
Najpiérwsze miejsce pomiędzy pomnikami słowiańskiemi, zajmują napisy, na znalezionych w Prilwitz bogach i sprzętach, o których niżéj obszerniéj powiemy. Rozprawiano już o nich wiele, uznając z kolei za podrobione i prawdziwe, za sfałszowane w części lub całości; lecz kwestja ta pozostała dotąd nierozstrzygnioną. Co do nas, zastanowienie się nad bogami prilwitzkiemi, odkładając do osobnego poświęconego temu rozdziału, tu tylko same runy i abecadło weźmiemy na uwagę, gdyż przez nie, jak się nam zdaje, najlepiéj zabytki te ocenić będzie można. — Z posążków i kamieni Obotrytów, dają się złożyć dwa, albo raczéj jeden alfabet runiczny, dający się czytać z łatwością, niekiedy zmieszany ze znakami tajemniczemi i rozsypanemi, których dotąd nie wydecyfrowano. Runy w głąb rznięte na bóstwach, są wyraźnie wszystkie od lewéj ku prawéj ręce stawione, choć kilka przeciwny kierunek mają, i choć napisy niemi wycięte, nie zawsze dobrze zrozumieć można, zawsze jednak dają się one odczytać. W użyciu ich, jest pewne stałe prawidło; jedne wyrazy (Rhetra), zawsze jednemi głoskami oznaczone bez omyłki.
Nie znamy dotąd, tylko w części, pomników, które ogłosili Masch i Wogen, ale mamy przed sobą zbiór Jana Potockiego, podobno mniéj autentyczny od pierwszego, i od niego późniéj się zjawiający. Napisy na jego bokach, są stale słowiańskie; na innych trafiają się pruskie i litewskie także. Runy odczytać się