Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/272

mi; z w. IX. w traktacie biskupa Izydora, De accentibus, de posituris, de literis, są dwa alfabety runiczne Anguliscum (Anglosaksoński), i Nordmanów (Abecedarium nord).
 Monety z napisami runicznemi na północy, złote brakteaty, medale z wizerunkami Odyna i Thora, nie są rzadkie, ale na nie wielu udało się wyczytać z pewnością. Monety te bite być miały w Lund.
 Najwspanialszemi pomnikami runicznemi są kamienie, w Islandji Bautasteinar, w Danji i Norwegji Runenstene, w Szwecji Runstenar zwane. Jeden podobny znaleziono w Grönlandji. Napisy na nich są z czasów pogańskich i chrześcijańskich, a często jedne od drugich rozróżnić trudno. Czytanie runicznych napisów, przedstawia nadzwyczaj wielkie trudności, gdyż oprócz sposobu pisania, w różne desenie zawiłe, które już jest wielkiém utrudzeniem, runiczne znaki to są na wpół zatarte, to niezgrabne i nieczytelne (Villrunir), to powywracane (R. inversae), to poprzekładane (R. perturbatae). Przyczyną tego były same czasy, w których i język nie ustalony i pisarze nieumiejętni, i prawa pisania dowolne były prawie.
 Probowano wedle stałych cech oznaczyć prawa, któreby dozwoliły chronologicznie ułożyć pomniki runiczne, ale dotąd ogólnych prawideł na to nie mamy. Mała bardzo ilość kamieni zawiera daty lub imiona znane, któreby przewodniczyć mogły. Najstarszym zabytkiem kamiennym ma być napis przez Heralda Hildetand w r. 600 położony dziadowi na skale Runamobergia; w r. 1152, napis ten już był prawie nieczytelny.
 Oznakami, po których się poznaje wiek kamieni runicznych są: naprzód sama ich powierzchowność, gdyż najstarsze są prawie nieobrobione i grubo nakreślone mają pismo.
 W późniejszych czasach runy kształcąc się, stały się śmielsze, lżejsze, foremniejsze. Punktowane głoski dowodzą już śwież-