Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/222

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

i sztuce Słowian, na któréj osiadły pyłki przelatujących koło niéj idei obcych. Polytheizm wszelki ma to do siebie, że się zapożyczać nie wzdryga, a cudze bogi, na równi z swojemi kładzie; ztąd i u Słowian zrabowane lub nabyte bałwanki greckie, rzymskie, skandynawskie, uzyskiwały prawo obywatelstwa, a z niemi myśli, których były upostaciowaniem. Nazywano Jowisza Piorunem, dawano obcym bogom imiona swoje, przyjmowano je za domowe i cześć im składano.
Lepiéj nam jeszcze to, cośmy tu poprzednio o rzeźbie u Słowian powiedzieli, dowiedzie pogląd na pozostałe jéj zabytki i pomniki sztuki z przedchrześcijańskiéj epoki. Po większéj części, wyjąwszy liczbę nie wielka, zabytki te składają się z posążków mniejszych, których zagłada dotknąć nie mogła, a w tych właśnie bieglejsi byli Słowianie, bo wiele z nich już się dziełami sztuki nazwać może, uderzając to dobitnie wyrażoną myślą, to naiwnéj linji wdziękiem, to samém wykonaniem wykształconéj techniki dowodzącém, to nareszcie pojęciem ogólnego kształtu i proporcij uderzającém.
Maleńkich tych posążków, liczba dość znaczna uchowała się do naszych czasów, a że z nich sądzić i wnioskować mamy prawo, bo podobne im stały po świątyniach głównych u Słowian, dowodem są słowa opata Andrzeja, (De Vita Ottonis in Ludew. Scr. rer. Bamber. c. XIII, 479), który wyraźnie powiada, że niektóre bóstwa stojące w bożnicy w Retrze tak były maleńkie, iż je wygodnie do kieszeni schować było można.
Te to właśnie drobne posążki, musiały tak ś. Ottona zadziwić pięknością swoją.




XXI. ZABYTKI RZEŹBY.

Najliczniejszemi pomnikami, z czasów przedchrześcijańskich, w Słowiańszczyźnie północno-wschodniéj rozsianemi, na