Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/152

skich prototypów, ani na własną, stalszą uprawę artystyczną się zdobyć.
 Pomimo to wszystko, utwory ceramiki krajowéj Słowiańskiéj i Prusko-Litewskiéj, wielce zasługują na uwagę, i niesą bez pewnego właściwego im wdzięku, a największą ich pięknością jest szczęśliwa niekiedy linij głównych prostota. Profile tych urn uderzają często pewną spokojną kombinacyą szlachetnie obmyślanych kształtów, całością harmonijną, uczuciem instynktowém piękności, choć nieforemnie wydaném, ale widomém. Tam gdzie z gliny chciano odtworzyć wzór jakiś żywy, naprzykład twarz ludzką, jak na urnach znajdowanych pod Gdańskiem i Tczewem, lub ptaka (Szlązk i Lubasz), gorzéj daleko udawało się niewprawnym artystom. Wpadali oni w niezgrabną fantastyczność, i tworzyli cóś zamało naturalnego z jednéj, zbyt niewykończonego z drugiéj strony; były to zaledwie próbki niepewne i nieśmiałe. Za to naczynia, których ozdoby są prostsze i z linij tylko złożone, nieustępują czasem najpiękniejszym urnom innych krajów, daleko wyżéj w sztuce wykształconych; a niektóre przy nich nawet postawione, zwracają oczy swą szlachetną i ujmującą prostotą.
 Rozmaitość urn, i wyrobów garncarskich u Słowian, była nadzwyczaj wielka, wartość też ich artystycznie różna, począwszy od popielnic misternie wyrabianych, polewanych, narzynanych, i mis wyginanych pięknie, do prostych niemal garnków i dzbanków, nieskończone tu stopniowanie. Ku zachodo-południowi trafiają się z grubszéj z kwarcem tłuczonéj gliny, a obok z cieńszéj, polewane, malowane, a nawet złocone. Oprócz obrzędów pogrzebowych, naczynia tego rodzaju służyły, jak widać ze starych poematów Czeskich, i do innych uroczystych obchodów; w Sądzie Libussy naprzykład, wspomniane są święte naczynia (osudie svaté w 73), w które dziewice zbierały głosy sędziów.