Strona:PL-Józef Ignacy Kraszewski-Sztuka u Slowian.pdf/105

a typ stary architektury Słowiańskiéj, wypłynie jasno z pod nówszych naśladowań, przeistoczeń i dodatków.
 Niewątpliwą jest rzeczą, że jedną z najwybitniejszych cech budowy stanowi kształt i obrobienie słupa. W dawnych drewnianych śpichrzach, chatach, karczmach, słup ten z małemi odmianami wszędzie jest jednakowy. Na wysokiéj podstawie czworobocznéj, oddzielony od niéj wązką przepaską wypukłą, wznosi się sam pień, okrągło lub w kostkę obrobiony, zawsze w pośrodku wypuklejszy, u góry znowu nieco zwężony, zakończony nagłówkiem fantastycznie obrobionym i rzeźbionym. Często bardzo przepaska dzieli go na dwie części równe, niby dwa słupki, jeden na drugim stojące. Słup taki przypominający ogólną swą fizyonomiją stary zabytek Duninowski w Koninie zachowany, z XI wieku, ma charakter Wschodni i typ niestarty Indyjsko-Assyryjski.
 Z niego wnioskować się godzi, że cechę też Wschodnią miało drewniane budownictwo Słowiańskie, do wysokiego stopnia wykształcenia i pewnych form stałych doprowadzone za czasów bałwochwalstwa.
 Dziś jeszcze w zajazdach starych gospód, w galeryach dawnych śpichrzów naszych, otoczonych dokoła drewnianemi słupami, dziwnie się cóś Wschodniego przebija. Myślę, że i kryte galerye starych cerkwi i cała ich budowa, odtrąciwszy to, czego wymagały późniejsze przepisy kościelne, muszą mieć w sobie cóś starych kontyn, na których miejscu stanęły, z których nieraz przerabiane być mogły. Nowe potém stawiąc, gdy pierwotne zniszczały, dodano do nich cóś Bizantyjskiego, ale typ odwieczny przyległ po wielu zakątach. Po za granicami Słowiańszczyzny, zdaje mi się, nic już podobnego do tych galeryj, do tych słupów, do naszych kościołków, kapliczek, cerkwi ozdabianych rzeźbionemi misternie gontami znaleźć niemożna — jest to właściwością miejscową, cechą wybitną krajową.