Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/63

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.


II. RYS LUDOZNAWSTWA POLSKIEGO.


Wstęp. Budowa cielesna. Mowa. Wiedza ludowa. Wierzenia.


Ku końcowi pierwszego tysiąclecia po Chrystusie plemię polskie rozsiadło się już na rozległej przestrzeni; od zachodu opierało się o dziedziny morawsko-czeskie, łużyckie i połabskie; na północy zajmowało ziemię aż po Bałtyk, siedząc na brzegu morskim od ujścia Wisły daleko ku zachodowi i stykając się tu z pobratymcami połabskimi; brzeg na wschód Wisły zajmowali Prusowie, oddzielając nas od morza; dalej na wschód, aż ku średniemu Niemnowi, mieszkali Litwini, a potem, za Narwią i Bugiem, Rusini, aż po ujście Sanu do Wisły; na południe plemię nasze opierało się o Karpaty, miejscami przeskakując te góry i zaludniając południowe ich stoki, gdzie się stykało ze Słowakami. Polacy przeto zaludniali cały Szląsk, tak austryacki, jak pruski, całe księstwo Poznańskie, wschodnią część Pomorza, Malborskie, Warmię, ziemię Chełmińsko-Michałowską i tak zwane Mazury pruskie, dzisiejsze Królestwo Polskie (oprócz kilku powiatów litewskich i ruskich), kilka powiatów gub. Grodzieńskiej, Galicyę zachodnią i cząstkę podgórza Zakarpackiego.
Lecz bieg historyi inaczej granice te ułożył. Silne i nieprzerwane parcie Niemców ku wschodowi poszczerbiło kresy zachodu naszego; to niemcząc, to kolonizując, częściej przemocą niż spokojnie, Niemcy wcisnęli się w dziedziny szląskie i większą część ich od północy zgiermanizowali; wgryźli się też klinami i wyspami w zachodnio-północne krainy nasze, niemcząc przedewszystkiem miasta; Krzyżacy zajęli tak zwane później Prusy Książęce, ujarzmiając Litwinów i Mazurów, a potem zmuszając ich do przyjęcia protestantyzmu. Zachodnia przeto granica plemienia naszego, pod naciskiem Niemców, usunęła się znacznie na wschód, a kliny niemieckie oddzieliły nas od bratnich plemion czeskich i łużyckich; najbliższych zaś pobratymców naszych, Połabian, nawała giermańska do szczętu wytępiła, lub zniemczyła.