Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/342

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

szelskim, na południu mieszkają Polacy, na północy Niemcy. Cały ten obszar posiada glebę urodzajną. Stosunkowo najgorzej jest wyposażony przez naturę Olsztyński. Jest to równocześnie powiat najbogatszy w wody i wzgórza.
 Powiat Brunsberski, położony nad zatoką Fryską, po obu stronach Pasargi, posiada 4 miasta: Brunsbergę (Braunsberg) nad Pasargą z 12,497 mieszkańcami, stolicę biskupstwa Frombork (Frauenburg) z piękną katedrą, w której spoczywają zwłoki Mikołaja Kopernika (2,493 mieszk.), Melzak (Mehlsack) z 4,155 i Ornetę (Wormdit) z 5,247 mieszk. Powiat Licbarski jest położony po oku stronach Łyny (Alle). Z miast posiadają: Licbark (Heilsberg) nad Łyną 5,512, a Gutstadt, również nad Łyną, 4,592 mieszkańców. Powiat Reszelski ma 4 miasta: Reszel (Rössel) z 4,345, Bisztyniec (Bischofstein) z 5,250, Biskupiec (Bischofsburg) z 3,150 i Zebork (Seeburg) z 3,008 mieszkańcami. Powiat Olsztyński obejmuje źródłowiska Pasargi i Łyny i posiada kilka miast, w których także żywioł polski jest dość silnie reprezentowany. Stolica tego powiatu, Olsztyn (Allenstein), nad Łyną, liczyła w r. 1900-ym 24,307 mieszkańców, z których przeszło 1/3 stanowili Polacy. Miasto to odznacza się pięknym zamkiem krzyżackim z wieku XIV i wspaniałym kościołem gotyckim (Ś-tego Jakóba) z tegoż czasu. Drugie miasteczko powiatu, Wartembork, nad maleńkiem dopływem Pasargi, Piszą, posiada 4,588 mieszkańców.
 Z powiatów, oddzielających ziemię warmińską od Prus Zachodnich, dwa północne, Holandzki i Morąski, są również czysto niemieckie, ale w przeciwieństwie do Warmi północnej, protestanckie. W Holandzkim znajdujemy miasteczka: Pr. Holland (4,982 mieszk.) i Mühlhausen (2,323 m.); w Morąskim: Morągi, po niem. Mohrungen (4,025), Liebstadt (2,125) i Saalfeld (2,586). Natomiast powiaty południowe, graniczące z ziemią Chełmińską i Lubawską, a mianowicie Ostródzki i Nidborski, mają ludność polską. W obu katolicy stanowią większość, ale na granicach spotykamy się już z Mazurami protestanckimi. Powiat Ostródzki, obejmujący wielką grupę jezior, połączonych kanałami z Nogatem i zatoką Fryską, i stromych wzgórz, z których spływają na wszystkie strony liczne wartkie potoki, posiada glebę mało urodzajną i jest w części pokryty lasami. Na wyżynie, w południowej części tego powiatu,

Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:Opis_ziem_zamieszkanych_przez_Polaków_1.djvu/342&oldid=1999702”