Strona:Opis ziem zamieszkanych przez Polaków 1.djvu/298

nych, w których pragnął zapewnić sobie pomoc dość potężnych już wówczas elektorów brandenburskich. Stefan Batory nie postarał się o unieważnienie tej umowy, i po śmierci obłąkanego Albrechta Fryderyka, prawnuk Joachima II i Jadwigi Jagiellonki, elektor brandenburski, Jan Zygmunt, objął lenno pruskie (1618). Niespełna 50 lat później wnuk tego Jana Zygmunta, elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm, zwany Wielkim, skorzystał z ciężkich wojen, które zwaliły się na nieszczęśliwego Jana Kazimierza, i, złamawszy wierność, najpierw kazał sobie nadać Prusy na własność Karolowi Gustawowi, wzamian za czynną pomoc w wojnie z Polakami, następnie zaś, gdy odwróciła się karta i Austrya zobowiązała się do wystąpienia przeciw Szwedom, opuścił Gustawa Karola, a przyrzekł popierać Jana Kazimierza, i w nagrodę za to podwójne wiarołomstwo, został uwolniony z obowiązku składania hołdu. (Traktat w Welawie w r. 1657 i pokój w Oliwie w r. 1660). Równocześnie, w r. 1657, znękany wojnami Jan Kazimierz, oddał traktatem w Bydgoszczy elektorowi w lenno dwa zachodnie powiaty województwa pomorskiego: Bytow i Lembork (Lauenburg), za dostarczenie 6,000 żołnierzy przeciw Szwedom. Powiaty te, należące obecnie do prowincyi pomerańskiej, nigdy już nie wróciły do państwa polskiego i uległy zupełnej germanizacyi. Z ludu tamtejszego, mazurskiego, pozostały tylko szczątki w niegościnnych okolicach jeziora Łeba i wzdłuż teraźniejszej granicy zachodnio-pruskiej.
 Otrzymawszy Prusy Książęce na własność, Hohenzollernowie brandenburscy zdobyli podstawę do szerszej, samodzielnej polityki. Stali się na tym skrawku ziemi nawet formalnie niezależni od cesarstwa niemieckiego, osłabionego przez wojnę trzydziestoletnią, i zapragnęli niebawem skorzystać ze swego wyjątkowego stanowiska. Sposobność znalazła się podczas wojny północnej, za czasów Augusta II. Elektor Fryderyk przyjął w r. 1701 tytuł króla pruskiego, zatrzymując elektorstwo brandenburskie, a król August, mimo protestów szlachty przeciw tej uzurpacyi, uchybiającej prawom państwa polskiego do Prus Królewskich, zgodził się jako pierwszy z książąt i bez zastrzeżeń na tę zmianę tytułu. W rzeczywistości było to jednak wiele więcej. Król pruski pojmował swe zadanie polityczne inaczej, niż książę udzielny, dla którego ziemie pruskie